آشنایی با انواع کامپوزیت و خواص آن

زمان مطالعه: 5 دقیقه

کامپوزیت یکی از موادی است که امروزه در صنایع مختلف نقش ویژه‌ای دارد. یکی از اصلی‌ترین مزایای کامپوزیت این است که دورریز ندارد. کامپوزیت از چند ماده مختلف با خاصیت‌های شیمیایی و فیزیکی متفاوت تولید می‌شود؛ همین امر باعث شده استحکام و درخشش بالایی داشته باشد. کامپوزیت‌ها انواع مختلفی مانند فلزی، کربنی، سرامیکی و پلیمری دارند. در ادامه این مطلب سعی داریم به معرفی انواع کامپوزیت بپردازیم. با ما همراه باشید.

فایل صوتی

فایل ویدئویی

تاریخچه کامپوزیت

نسل بشر هزاران سال است که از کامپوزیت­‌ها استفاده می­کند. این محصول برای اولین بار به شکل سنتی در 3400 سال قبل از میلاد مسیح توسط ساکنان بین‌­النهرین به­‌کار گرفته شد. مردم آن زمان با چسباندن نوارهای چوبی روی هم تخته سه لایه ایجاد می­‌کردند. سپس ۲۱۸۰ سال قبل از میلاد مسیح، مصری‌ها پاپیروس آغشته به گچ را ساختند. اما پیشرفت اصلی کامپوزیت از دهه ۳۰ میلادی شروع شد. الیاف شیشه توسط شخصی به نام Owens Corning برای اولین بار معرفی شد. امروزه از الیاف شیشه در تولید میلگرد کامپوزیتی (GFRP / GRP) استفاده می­‌شود.

کامپوزیت چیست؟

برای تولید کامپوزیت از دو یا چند ماده استفاده می‌شود که هرکدام از آن­ها خواص منحصر­به­‌فردی دارد. انسان هزاران سال است که برای تولید تجهیزات خود از کامپوزیت‌ها کمک می‌گیرد. امروزه این محصولات را در آزمایشگاه‌های پیشرفته از مواد مصنوعی می‌سازند؛ در­حالی­که در گذشته آن­ها را از مواد طبیعی مانند کاه و گِل می­‌ساختند. دلیل استفاده از کامپوزیت نسبت به دیگر مواد، ویژگی­‌های منحصر­به­‌فرد آن است. همچنین از آن­ها می­‌توان در شرایط متفاوتی استفاده کرد.

انواع کامپوزیت

تفاوت انواع کامپوزیت و آلیاژ

آلیاژ و کامپوزیت شباهت‌ها و تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. اما با پیشرفت تکنولوژي، امروزه کامپوزیت محبوبیت بیشتری نسبت به آلیاژ پیدا کرده است. در ادامه برخی از ویژگی‌ها و تفاوت‌های این محصولات را شرح می‌دهیم:

  • در آلیاژ‌ها تنها از فلزات استفاده می‌شود؛ در­صورتی­‌که در ساخت کامپوزیت از عناصر غیر فلزی نیز می‌توان بهره برد.
  • برای جدا کردن مصالح کامپوزیت می‌توان روش فیزیکی را به­‌کار گرفت. در حالی که برای جداکردن آلیاژ باید از روش شیمیایی استفاده کنیم.
  • کامپوزیت‌ها در دسته محصولات ناهمگن قرار می‌گیرند.
  • به­‌طور­معمول کامپوزیت‌ها رسانا نیستند؛ اما در برخی موارد قدرت رسانایی کمی دارند. در حالی که آلیاژ‌ها رساناهای بسیار قوی‌ الکتریسیته و گرما هستند.
  • آلیاژ‌ها دمای ذوب مختلفی دارند؛ در­حالی که کامپوزیت‌ها در نقاط معینی به جوش آمده یا ذوب می­شوند.

اجزای تشکیل دهنده کامپوزیت چیست؟

در بخش قبلی درباره تاریخچه کامپوزیت و کاربردهای این محصول صحبت کردیم. کامپوزیت‌­ها تفاوت های بسیاری با فلزات و آلیاژ­ها دارند که ناشی از مواد تشکیل­‌دهنده آنهاست. از جمله این مواد می­توان به تقویت­‌کننده‌­ها، زمینه و فاز میانی اشاره کرد.

تقویت کننده

انواع مختلف تقویت­‌کننده با کاربردهای متفات وجود دارند که رایج­ترین نوع آن­ها تقویت­‌کننده­‌های الیاف هستند. این محصولات بر ویژگی‌های مکانیکی مواد کامپوزیتی تاثیر می‌گذارند؛ دلیل این اثرگذاری، نسبت بالای طول به قطر الیاف است. این نسبت باعث ایجاد تنش برشی موثر شده و قابلیت پردازش و ساخت قطعات کامپوزیت را ارتقا می‌دهد. شیشه، کربن و آرامید از اصلی‌­ترین انواع الیاف‌ کامپوزیتی به شمار می‌روند.

زمینه

ماتریس، زمینه یا به عبارت دیگر فاز پیوسته، متصل­‌کننده برای تقویت­‌کننده­‌ها به­‌شمار می‌رود. تقویت‌­کننده‌­ها، مانع حرکت الیاف می‌شوند و کامپوزیت‌ها را در برابر آسیب‌های مختلف مقاوم می‌سازند. در این حالت ماتریس‌ها در موقعیت یکسانی قرار می‌گیرند و تقویت­‌کننده­‌ها را ثابت نگه می‌دارند.

فاز میانی

فاز میانی لایه‌ای فشرده­‌شده از ماتریس است که در سطوح تقویت­‌کننده تشکیل می‌­شود. در واقع فاز میانی، رابطی میان تقویت­‌کننده و ماتریس است.

انواع مختلف کامپوزیت

کامپوزیت‌ها با توجه به نوع ماتریس در ۴ گروه کلی جای می‌گیرند:

  • کامپوزیت با زمینه سرامیکی

این نوع سرامیک‌ها در مقایسه با انواع معمولی از مقاومت بیشتری در برابر شوک‌های حرارتی و شکستگی برخوردار هستند.

کامپوزیت زمینه سرامیکی
  • کامپوزیت‌های با زمینه فلزی

کامپوزیت‌­های با زمینه فلزی مقاومت بیشتری نسبت به سایرین دارند؛ چرا که در این محصولات از فلزاتی مانند آلومینیوم و الیافی مانند کاربید، کربن، سیلیکون و… استفاده شده‌­است.

  • کامپوزیت چوب پلاستیک

این نوع کامپوزیت از الیاف چوب، ترموپلاستیک‌های بازیافتی و پس‌مانده‌های کشاورزی استفاده می­کند؛ بنابراین با محیط­‌زیست سازگارتر است.­ از ویژگی­‌های دیگر این محصول می­‌توان به وزن کم و استحکام بالا اشاره کرد.

  • کامپوزیت‌های زمینه پلیمری

کامپوزیت با زمینه پلیمری محبوبیت بیشتری نسبت به انواع دیگر این محصول دارد. دلیل این امر نیز خواص مکانیکی این ماده است. کامپوزیت‌های زمینه پلیمری از تقویت­‌کننده‌­هایی با جنس کربن، بور و گرافیت استفاده می‌کنند. زمینه آن­ها نیز از مواد گرمانرم، اپوکسی و مواد گرماسخت است.

کامپوزیت زمینه پلیمری
  • کامپوزیت‌های کربنکربن

مقاوم‌ترین کامپوزیت­‌ها در برابر حرارت کامپوزیت‌های کربن-کربن است. تقویت‌­کننده‌­های کامپوزیت‌ کربنی، فیبرهای سه‌بعدی کربن هستند؛ همین امر باعث شده این محصول در برابر دمای زیاد و شوک حرارتی مقاومت زیادی داشته باشد. از این نوع کامپوزیت در صنایع نظامی و موشکی استفاده می‌شود.

  • کامپوزیت‌های درشت ذره

در کامپوزیت‌های درشت ذره،  فعل و انفعالات بین ذره و ماتریس در مقیاس مولکولی یا اتمی رخ نم‌ی­دهند. همچنین فاز تقویت­‌کننده نیز سفت‌تر از زمینه است. به­‌طوری­‌که این ذرات، باعث توقف حرکت فاز زمینه در مجاورت خود می‌شوند.

  • کامپوزیت‌های سبز

تقویت­‌کننده و ماتریس این کامپوزیت‌ها از موادی هستند که از نظر زیستی تجزیه­‌پذیر هستند؛ از این رو محیط­‌زیست را تخریب نمی­‌کنند. در این نوع کامپوزیت موادی مانند پلیمرهای سنتزی قابل جذب بیولوژیکی، به­‌عنوان فاز زمینه و الیاف گیاهی به­‌عنوان تقویت­‌کننده به­‌کار می‌روند.

خواص الکتریکی، مکانیکی و شیمیایی انواع کامپوزیت‌ها

برای پوشش ضعف­‌های کامپوزیت­‌ها از مواد مختلفی در تولید آن­ها استفاده می­‌شود. همچنین با تغییر این مواد می­‌توان نقاط قوت این محصولات را تقویت کرد. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن­ها در زیر آورده شده‌­اند:

  • مقاومت در برابر خوردگی
  • مقاومت مکانیکی
  • مقاومت الکتریکی
  • هدایت حرارتی بسیار کم
  • مقاومت ویژه بالا
  • مقاومت بالا در برابر خستگی
  • مقاومت در برابر شکستگی
  • میرایی خوب
  • چگالی پایین
  • سهولت در تولید
  • آسان بودن مونتاژ
  • ضریب انبساط حرارتی پایین
  • بهبود اتصالات و تولید یکپارچه
  • جذب انرژی مناسب

کامپوزیت‌های تولید شده از مواد مختلف، خواص مکانیکی و شیمیایی متفاوتی دارند. از ویژگی‌های اصلی آن­ها می‌توان به استحکام و مقاومت بالا در کنار وزن کم اشاره کرد. از جمله انواع آن­ها می‌توان به کامپوزیت‌های زمینه پلیمری، کربنی، فلزی یا سرامیکی اشاره کرد. تفاوت اصلی انواع کامپوزیت‌ها با آلیاژ‌ها این است که در تولید آلیاژ‌ها تنها از مواد فلزی استفاده می‌شود؛ در حالی که در کامپوزیت‌ها از هر نوع موادی می‌توان استفاده کرد. امیدواریم از این مطلب کاربردی استفاده کرده باشید. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش کامنت ها با ما در میان بگذارید.

کامپوزیت چیست؟

کامپوزیت از ترکیب دو یا چند ماده مختلف مانند کربن، الیاف و… تولید می‌شوند. هرکدام از این مواد خواص شیمیایی و فیزیکی خود را به کامپوزیت اضافه می‌کنند.

تفاوت آلیاژ و کامپوزیت چیست؟

آلیاژها تنها با ترکیب مواد فلزی ساخته می‌شوند و رسانا هستند. در صورتی که اکثر کامپوزیت‌ها رسانا نیستند و یا رسانایی پایینی دارند.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

1 نظر
  1. مهدی ابراهیمی می گوید

    البته به نظر اولین کامپوزیتی که ساخته شده کاه و گل باشه ما خیلی متمدن تریم 🙂