شناژ چیست؟ انواع و کاربردهای آن
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
قطعا می‌دانید که پی یا فونداسیون از اصلی‌ترین اجزای هر سازه محسوب می‌شود و شناژ یکی از مهم‌ترین قسمت‌های فونداسیون است. اما شناژ چیست؟ این واژه برگرفته از شن است و البته ریشه فرانسوی (Shenage) به‌معنای زنجیرکردن دارد؛ در ساختمان‌سازی از آن برای اتصال پیهای عمودی به یکدیگر استفاده می‌شود. در ادامه مقاله با انواع شناژ، نحوه شناژبندی و همین‌طور مصالح مورد نیاز برای آن، آشنا می‌شویم.
شناژ چیست؟
اما شاید اولین سوالی که برای شما مطرح شود این باشد که « شناژ چیست؟» این فرایند، یکی از مراحل کرسی‌چینی به حساب می‌آید و همان‌طور که در بالا گفتیم، برای اتصال تمامی پی‌ها یا فونداسیون‌ها از آن استفاده می‌کنیم.
در اغلب سازه‌ها، برای اینکه نیروی حاصل از وزن ساختمان به‌صورت یکسان به زمین منتقل شود؛ از فونداسیون (پیهای) جداگانه استفاده می‌شود. این پی‌ها به‌شکل عمودی بوده و در تماس باهم نیستند و عموما حداقل فاصله مابین آنها 5 متر است. به‌همین‌دلیل مهندسان ساخت‌و‌ساز با طراحی و ساخت یک پی افقی مستحکم، به‌نام شناژ، پیهای عمودی را به‌هم متصل می‌کنند؛ از‌این‌رو ساختمان می‌تواند فشار نیروی وارده به‌خاطر فونداسیون‌های عمودی و افقی و البته نیروهای خارجی مانند زمین لرزه، باد و… را به‌شکل یکنواخت تحمل کند.
معرفی انواع شناژ
در این قسمت به بررسی و کاربرد انواع و نحوه استفاده آنها در سازه‌ها می‌پردازیم:
- عمودی
- افقی
- مورب
- مخفی
شناژ عمودی
این شناژ عموما در ساخت سازه‌های چندطبقه استفاده می‌شود و وظیفه اتصال انواع افقی را دارد. ساختار شناژبندی عمودی به‌شکلی است که از پایین به فونداسیون و از بالا به نوع افقی متصل می‌شود. برخلاف نوع افقی، حالت عمودی در تمامی ساختمان‌ها استفاده نمی‌شود و اصل مهمی در ساختمان نیست؛ البته در صورت استفاده از نوع افقی، شناژ عمودی هم برای اتصال آنها استفاده می‌شود.
شناژ عمودی یا قائم مانند نوع افقی، در مستحکم‌سازی ساختمان در برابر زلزله و سایر عوامل طبیعی نقش مهمی دارد و در سازه‌های ضدزلزله به‌صورت خرپا متصل می‌شود. مطابق استانداردی که برای آنها درنظر گرفته می‌شود، کمترین عرض نوع عمودی، 20 سانتی‌متر و حداکثر 25 سانتی‌متر است. برای ساخت آن حداقل 4 شاخه میلگرد 12 (از نوع آجدار) استفاده می‌شود؛ البته اگر به ستون سازه متصل نباشد، می‌توان از 8 شاخه میلگرد هم استفاده کرد.
شناژ افقی
این نوع درواقع برای اتصال میان ستون‌های فونداسیون است. نوع افقی، نیرو و فشار وارده بر ساختمان را، در تمام بخش‌های فونداسیون پخش می‌کند و این یک مزیت عالی در ساختمان‌های ضدزلزله محسوب می‌شود. نحوه استفاده از نوع افقی به‌شکل ضربدری یا خرپا است.
درحالت کلی، نوع افقی باید بتواند دو نیروی اصلی را تحمل کند: نیروی کششی بوجود آمده از وزن کل ساختمان و نیروی حاصل از ستون‌های عمودی فونداسیون.
کمترین عرض آن 35 سانتی‌متر و حداکثر 60 سانتی‌متر است. برای ساخت نوع افقی حداقل 6 شاخه میلگرد 10 (از نوع آجدار) استفاده می‌شود.
نوع افقی عموما روی کرسی‌چینی در طبقه همکف اجرا می‌شود؛ البته بعضی مواقع در هر طبقه، زیر سقف، روی همه دیوارها قرار می‌گیرد. انواع افقی که در بالا و پایین دیوارها طراحی شده‌اند، توسط انواع عمودی در چند نقطه به‌هم وصل می‌شوند. پیاده‌سازی نوع افقی و عمودی در مناطق زلزله‌خیز واجب است و شدت خرابی‌ها را کاهش می‌دهد.
شناژ مورب
ازآنجایی‌که طبق قوانین فیزیک هر عملی مساوی با عکس‌العمل است، تحریکات پوسته زمین در مقابل امواج زلزله هم به همین شکل است. از این رو اجرای شناژ به‌صورت مورب در کنار نوع افقی واجب است تا کلاف‌سازی بیشتری در محور هر دو پی تحتانی و فوقانی میسر شود.
میلگرد‌گذاری در این نوع از پشت سازه تا پشت پی زیرین انجام می‌شود و اتصالی اصولی جهت مهار‌سازی کلاف را به اجرا می‌گذارد.
مراحل شناژبندی عمودی و افقی و هم‌چنین مورب را، می‌توان به شکل یکپارچه و یا مرحله‌ای بتن‌ریزی کرد.
شناژ مخفی (tie beam)
از این نوع در سقف تیرچه بلوک اجرا می‌شود و در ساختمان‌هایی با دهانه بزرگ که طولی بیش از 4 متر داشته باشند، با فاصله‌های 2 متری استفاده می‌شوند.
طراحی نوع مخفی به‌شکلی است که از دو میلگرد 16 (عموما این سایز در نظر گرفته می‌شود) یکی در بالا و یکی در پایین مقطع استفاده می‌کند و حداقل 10 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله دارند.
نحوه شناژبندی سازه‌ها
تا اینجا متوجه شدیم که شناژ چیست و با انواع آن آشنا شدیم. در این بخش درخصوص نکات کلیدی شناژبندی و سازه‌هایی که نیاز به استفاده از آن ندارند؛ صحبت می‌کنیم.
نکاتی اصولی درخصوص شناژبندی:
- اولین و یکی از مهم‌ترین نکات، نظارت مهندس ناظر در تمامی مراحل ساخت و تایید مصالح مورد نیاز است.
- قراردادن لوله در آن کاملا اشتباه بوده و مطابق استاندارد نیست.
- کمترین فاصله در حالت افقی، 4 متر و در نوع عمودی 5 متر است.
- هنگام بتن‌ریزی باید دقت شود که مواد بتن، فضای داخلی میلگردهای آن را کاملا پر کند.
موارد عدم استفاده از شناژ:
- در سازه‌های یک‌طبقه که دارای دهانه بزرگی باشند، مثل ساختمان‌های صنعتی و آشیانه‌ها؛ البته به‌شرط آن‌که عمق استقرار پی از مقاومت خوبی در برابر نیروهای جانبی برخوردار باشد.
- درصورتی‌که فونداسیون به‌شکل مطلوبی داخل زمین متصل شده‌باشد و حرکت نسبی پی را بتواند محدود کند؛ می‌توانیم از شناژ استفاده نکنیم. برای مثال با استفاده از شمع در زیر پیهای جداگانه، به‌شکلی که حرکت نسبی پی محدود شود.
- اجرای پدستال‌ها (ستون پایه‌ای بتنی) و برقراری فشار خاک روی آنها، به‌نحوی که بتواند حرکت نسبی پی را محدود کند.
ما در این مقاله درباره اینکه شناژ چیست و در چه سازه‌هایی از آن استفاده می‌شود، به‌طور مفصل صحبت کردیم. همان‌طور که در بالا گفتیم، یکی از مهم‌ترین مراحل فونداسیون است و برای اتصال پیهای عمودی به یکدیگر استفاده می‌شود. انواع آن و چگونگی استفاده از میلگرد در آن و نحوه شناژبندی را بررسی کردیم و همین‌طور سازه‌هایی که نیاز به آن ندارند را ذکر کردیم.
امیدواریم با مطالعه این مقاله، اطلاعات کاملی درباره انواع شناژ و کاربرد آن، بدست آورده باشید. پیشنهاد و انتقادات خود را در قسمت نظرات، با ما در میان بگذارید.
آیا در سازه های سه طبقه از شناژ استفاده می شود؟
همان‌طور که در متن هم اشاره شد، در سازه‌های بالای دو طبقه باید از شناژ برای استحکام سازه استفاده کرد.
آیا می توان از دو نوع شناژ، درکنار هم استفاده کرد؟
بله، درصورت استفاده از شناژ افقی، از شناژ عمودی هم درکنار آن استفاده می‌کنیم.
متشکرم
عالی بود مطلبتون
توی شهر ما بجای شناژ میگن شنارژ
سلام
توی بعضی از شهرها بجای شناژ میگن شنارژ
خیلی از سوالاتم با این مطلبتون جواب داده شد
خدا قوت
بسیار عالی و کامل
با سپاس از شما