معماری چیست – ظرفیت های استفاده از فولاد در طراحی و ساخت سازه‌های مدرن

زمان مطالعه: 8 دقیقه

از هزاران سال پیش تاکنون، هنر معماری موجب خلق پدیده های شگفت انگیزی شده؛ مواردی که با دیدن آن ها، چشم هر بیننده‌ای خیره می شود. از آن زمان تاکنون معماری جنبه علمی بیشتری پیدا کرده و پیشرفت های فراوانی را تجربه کرده است. حتی از نظر فرایند ساخت و طراحی نیز تفاوت های شگرفی به وقوع پیوسته است. به نحوی که امروزه با معماری مدرن و پست مدرن مواجه هستیم.

یکی دیگر از جنبه های پیشرفت در معماری، تغییر در مصالح ساختمانی مورد استفاده است. در بناهای امروزی، محصولات فولادی همچون پروفیل، میلگرد و تیرآهن کاربرد بیشتری دارند. در این مطلب از دانشنامه اصفهان آهن قصد داریم به سبک های مختلف معماری بپردازیم و در پایان، کاربرد مقاطع فولادی در معماری مدرن را بررسی کنیم. لطفا تا پایان همراه ما باشید.

فایل صوتی

معماری از دید لغوی

واژه معماری (عمران) ریشه در زبان عربی دارد و به معنای ساخت و ساز، آبادانی و … است. کلمه معمار که امروزه بیشتر با عنوان مهندس عمران شناخته می شود، معنای سازنده و آبادکننده را می رساند. اما اگر بخواهیم واژه معمار را در زبان فارسی مورد بررسی قرار دهیم، به کلمه زیبای «مهراز» می رسیم. به نقل از سایت هنر عمران این لغت از دو قسمت «مه» به معنای بزرگ و «راز» با مفهوم سازنده تشکیل شده و عبارت مهراز، معنای بزرگِ سازندگان را می رساند

همچنین در زبان لاتین، معمار را با عنوان Architect می شناسند که خود از دو بخش Archi و tecton ایجاد شده و معنای مشابهی با مهراز دارد.

معماری چیست؟

معماری در واقع آمیزه ای از علم و هنر است و فعالیت کلی آن که برای بسیاری از ما شناخته شده، ایجاد بناهای مختلف است. اما اگر بخواهیم به سوال معماری چیست پاسخی تخصصی ارائه کنیم، می توان آن را علم و هنری دانست که در جهت ساخت بنایی متناسب با نیاز انسان، کیفیت، زیبایی ظاهری  و هندسی سازه را بهینه می کند. برای ایجاد ساختمانی که عملکرد آن با نیاز انسان متناسب باشد، از مصالح مختلف، فنون نورپردازی و اصول رنگ آمیزی استفاده می شود.

برای ساخت چنین سازه‌ای، مهندسان و متخصصان با استفاده از نقشه و طرح قبلی، روی نما، محیط داخلی و خارجی ساختمان کار می کنند تا به نتیجه مورد نظر دست یابند. بر اساس این تعریف، حیطه کاری معماری صرفا به خود سازه محدود نمی شود و می تواند مهندسی فضاهای باز، مراکز اجتماع و سایر محیط‌ هایی را که در اطراف محل مورد نظر قرار می گیرند، شامل شود.

منظور از طراحی معماری چیست؟

همان طور که گفته شد، معماری فقط به سازه و طراحی آن نمی پردازد. در واقع هر نوع ساختمانی که ایجاد می شود، باید با محیط اطراف آن همخوانی داشته باشد؛ چیزی که با عنوان معماری شهری شناخته می شود. اما اهمیت این نوع معماری چیست؟

بافت شهری و ساختمان هایی که در آن ساخته می شود، باید به گونه‌ای باشد تا ضمن رفع نیاز شهروندان و ساکنان آن، قابلیت های دیگری همچون دسترسی، زیبایی شهری و … نیز فراهم شود. در طراحی معماری موارد مختلفی موثر هستند. از جمله آن ها می توان به فرهنگ، ارزش ها، نوع کاربری سازه، آب و هوای منطقه و نوع مصالح مورد استفاده اشاره کرد. بر اساس این موارد، معماری خود به سبک های مختلف دسته بندی می شود.

سبک های مختلف معماری چیست؟

برای دسته بندی سبک های مختلف معماری به نکات مختلفی توجه می شود. متناسب با ویژگی های رعایت شده در هر شیوه، معماری در 11 سبک مختلف قابل بررسی است که در ادامه به معرفی هر یک خواهیم پرداخت.

معماری کلاسیک

سبک معماری کلاسیک بیشتر در سازه های قدیمی استفاده شده و با چند ویژگی خاص شناخته می شود. یکی از مهم ترین ویژگی های این نوع معماری که در ظاهر اکثر سازه های قدیمی قابل مشاهده است، ستون های بلند همراه با نقش و نگاری است که از طریق کنده کاری ایجاد می شود. این ستون ها ظاهری مجلل، زیبا و با اقتدار به بنا داده و آن را با شکوه تر نشان می دهند.

از معماری کلاسیک بیشتر در معابد و زیارتگاه ها، کاخ ها و ساختمان هایی که از نظر سیاسی اهمیت بیشتری داشتند، استفاده می شد. به نوعی استفاده از چنین ساختمان هایی در تمدن های باستانی همچون ایران، یونان و روم، اقتدار و عظمت آن ها را به نمایش می کشید.

معماری رومانسک

استفاده از سبک رومانسک در معماری بیشتر به زمان قرون وسطی باز می گردد. به همین دلیل، بسیاری از کلیساها و قلعه های این دوره، به سبک رومانسک ساخته شده اند. اما روش شناسایی این سبک معماری چیست؟ یکی از مشخصات بارز این سبک معماری، سازه های گرد، قطور و بلندی هستند که بیشتر به عنوان برج و بارو یا مناره مورد استفاده قرار می گرفتند.

معماری گوتیک

بر خلاف سبک معماری قبل، در سبک معماری گوتیک از سازه های مناره مانندی استفاده شده که از نظر شکل ظاهری، باریک هستند و سقف نوک تیز دارند. چنین سازه هایی در کلیساهای آلمان، اتریش، هلند و فرانسه قابل مشاهده هستند.

معماری رنسانس

سبک رنسانس را می توان نمونه بهبود یافته معماری کلاسیک دانست. در این شیوه، که نمونه هایی از آن در کلیساهای ایتالیا و واتیکان وجود دارد، تلفیقی از معماری سازه و محیط اطراف آن مشاهده می شود. به عنوان مثال، در کلیساهای واتیکان علاوه بر توجه به خود سازه، معابر اطراف آن نیز با سنگ فرش هایی مجلل تزیین شده اند تا بر زیبایی و شکوه بنا افزوده شود. گنبدهای عظیم و گرد ویژگی دیگری هستند که به کمک آن، می توان معماری سبک رنسانس را شناسایی کرد.

معماری باروک

شاید بتوان گفت سبک معماری باروک که به قرن 18 میلادی باز می گردد، اولین شیوه از معماری بود که پس از اختراع لامپ، از نورپردازی استفاده کرد. معماری باروک بیشتر در فضای داخلی کلیساهای آن دوره قابل مشاهده است. اما به غیر از نورپردازی، روش شناسایی این سبک معماری چیست؟

یکی از مهم ترین خصوصیات باروک، توجه زیاد به جزئیات و به کار بردن آن برای ایجاد نمایی با شکوه است. نقاشی هایی که در سقف و دیوار کلیساها وجود دارند، نمونه ای از جزئیات مورد استفاده در این سبک معماری است.

معماری نئوکلاسیک

معماری سبک نئوکلاسیک همانند سبک رنسانس، ریشه در معماری کلاسیک روم و یونان باستان دارد. با این تفاوت که از نظر المان ها و ویژگی های ظاهری، شباهت بیشتری به سبک کلاسیک دارد. در واقع در این سبک سعی شده تا در کنار بهینه سازی معماری، به اصول معماری کلاسیک توجه بیشتری شود.

معماری هنر نو (Art Nouveau) و سبک آرت دکو

در این سبک معماری از طبیعت و گیاهان الهام بیشتری گرفته شده و برای نمایش آن، از خمیدگی ها و انحناهای نرم و گرد (بدون تیزی و گوشه) استفاده شد. سبک معماری هنر نو عمر چندانی نداشت. البته نمونه هایی از آن را در متروی پاریس می توان دید.

نمونه دیگری از سبک های معماری که عمر نسبتا کوتاهی داشت، معماری آرت دکو بود. در این شیوه از جزئیات گران قیمت و لوکس برای طراحی و معماری بنا استفاده می شد. یکی از دلایل کنار رفتن این سبک معماری، ویژگی گران بودن آن بود.

معماری مدرن

معماری مدرن زمینه نمایش مدرنیته در ساخت و ساز را فراهم کرد و خود دارای چند سبک مختلف است. سبک مدرن، سبک پست مدرن (پسامدرن) و هایتک نمونه هایی از معماری مدرن بودند. اما تفاوت و ویژگی های مربوط به هریک از این سبک های معماری چیست؟

در معماری به سبک مدرن، ساختمان ها بیشتر ظاهری مستطیل شکل و ساده دارند. این موضوع را می توان در پلان بنا نیز مشاهده کرد. استفاده از پنجره های بزرگ یکی از خصوصیات این سبک معماری است. اما در معماری پست مدرن بسیاری از چهارچوب های قبلی تغییر کردند. به همین دلیل است که در این سبک معماری، سازه هایی را با ظاهر عجیب و غریب مشاهده می کنیم.

در نهایت معماری هایتک نیز از سبک های نوین محسوب می شود که توجه ویژه‌ای به نما دارد. استفاده از نورپردازی در این سبک جایگاه ویژه‌ای دارد و سعی شده با این تکنیک، جلوه مدرنی به بنا داده شود.

ظرفیت استفاده از فولاد در سازه های مدرن

با توجه به شرایط آب و هوایی کشور، فولاد به عنوان یکی از مهم ترین مصالح ساختمانی برای ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد. محصولات فولادی در استحکام سازه به خصوص در برابر زلزله، سازگاری با بتن، عدم آسیب رسانی به طبیعت و قابلیت بازیافت نقش موثری دارند. همچنین به دلیل قابلیت شکل پذیری مناسب، می توان این دسته از مصالح ساختمانی را به فرم مورد نظر تغییر داد؛ از این رو در زیبایی ظاهری هم نقش خواهند داشت. اما کاربرد هر یک از مقاطع آهنی در ساخت بنای مدرن و معماری چیست؟

کاربرد میلگرد در سازه

میلگرد استفاده های مختلفی در سازه دارد و بیشتر نقش افزایش استحکام آن را دارد. به عنوان مثال، با ترکیب میلگرد و بتن، بتن آرمه به دست می آید. استفاده از میلگرد در بتن از احتمال ایجاد ترک در بتن کم می کند و طول عمر سازه بتنی را افزایش می دهد. همچنین از میلگرد در پی ریزی بنا، ایجاد ستون ها، ساخت کف و فرایند احداث سقف کاذب استفاده می شود.

موارد استفاده ورق در ساختمان

ورق فولادی نقش موثری در ایجاد سازه به خصوص برای ساخت نمای مدرن دارد. همچنین بخش زیادی از تزیینات و تجهیزات داخلی بنا با استفاده از ورق فولادی تولید می شود. کاربرد دیگری که برای انواع ورق می توان در نظر گرفت، احداث سقف کاذب، رابیتس و … است که گروه صنعتی لابل یکی از شرکت های موفق و پیشرو در این موضوع است. تولید مبلمان شهری و اجزایی که در معماری شهری نقش دارند نیز از موارد مصرف ورق به حساب می آید.

کارایی تیرآهن در ساخت بنای مدرن

تیرآهن فلزی معمولا برای ایجاد پایه ها و ستون ها استفاده می شود. از آن جایی که در سازه های مدرن و هایتک سعی شده تا سقف های بلند با حداقل تعداد ستون احداث شوند، بنابراین استفاده از تیرآهن می تواند نقش موثری در تحمل بار سقف و حفظ پایداری آن داشته باشد.

از دیگر مقاطع فولادی که در بناهای مدرن استفاده زیادی دارند، نبشی، پروفیل و ناودانی هستند. این محصولات معمولا برای بهبود پایداری سازه و افزایش استحکام آن به خصوص در برابر زلزله و نیروهای خارجی استفاده می شود.

استفاده از مقاطع فولادی در معماری ایرانی – اسلامی

یکی از مصادیق بارز معماری ایرانی – اسلامی، در مساجد ساخته شده در ایران، به خصوص موارد شاخصی همچون مسجد گوهرشاد، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام اصفهان و … اشاره کرد. خصوصیت بارز تمام این اماکن، گنبدهای عظیم و مرتفع به همراه گل دسته های استوانه‌ای و بلند است.

التبه نباید از تزئیناتی که به وسیله کاشی کاری در این بناها ایجاد شده است، چشم پوشی کرد. یکی از مشخصات اصلی این کاشی کاری ها، استفاده از طرح های ایرانی – اسلامی و رنگ های آرام بخشی همچون سبز، آبی فیروزه‌ای، نخودی و … است.

در مجموع، معماری هنر و علمی است که در 11 سبک متفاوت قابل بررسی است. اولین سبکی که در تاریخ با مشخصات خاص خود، از سایر سبک ها قابل افتراق است، معماری کلاسیک است. این سبک ها همچنان تحول یافتند تا به آخرین نمونه های معماری یعنی مدرن، پست مدرن و هایتک رسیدند.

در شیوه های جدید معماری، استفاده از محصولات فولادی همچون ورق، لوله، تیرآهن و پروفیل افزایش یافته که بیشتر به دلیل ویژگی های این محصولات است. برای کاربرد این محصولات، باید بتوانید آن ها را با قیمتی مناسب و از منبع معتبر تهیه کنید. جهت رسیدن به این هدف، می توانید به وبسایت اصفهان آهن مراجعه کنید.

سوالات متداول

معماری چیست؟

علم و هنر طراحی و اجرای بناهای مختلف، به نحوی که در بهینه ترین حالت، پاسخگوی نیاز انسان باشد.

سبک های مختلف معماری شامل چه مواردی هستند؟

کلاسیک، رومانسک، گوتیک، رنسانس، مدرن، پست مدرن و هایتک نمونه هایی از سبک های معماری هستند.

محصولات فولادی در معماری مدرن چه نقشی دارند؟

این محصولات به دلیل ویژگی ها و خواص فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی خود، نقش موثری در معماری مدرن دارند.