خطرات گودبرداری غیر اصولی و راه های کاهش ریسک آن
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
راه‌های بسیاری به منظور کاهش خطرات گودبرداری وجود دارد که همیشه مثمر ثمر نیستند. انتخاب بهترین روش ایمن سازی گودبرداری از اهمیت بالایی برخوردار است. این عملیات‌ها نیازمند ردیف بودجه‌های متفاوتی همچون قیمت آنلاین میلگرد و شمع است که در فاکتور نهایی پروژه تاثیر می‌گذارند. در ادامه این مقاله قصد داریم به ساده‌ترین روش‌های ایمن سازی گودبرداری، خطرات آن و بازرسی قبل از گود برداری بپردازیم. دانستن این نکات نه تنها ضروری است؛ بلکه با جان شما سروکار دارد.
فایل صوتی
فایل ویدئویی
بازرسی های لازم پیش از گودبرداری
هرچه بازرسی‌های بیشتری پیش از گودبرداری داشته باشید، هزینه این عملیات را کمتر می‌کنید. از سوی دیگر آسیب‌هایی که ممکن است حین انجام این کار کارگران، شما و ساختمان‌های مجاور را تهدید کند را کاهش می‌دهیم.
آزمایش مکانیک خاک
این آزمایش اصلی‌ترین عناصر تشکیل دهنده خاک را مشخص می‌کند. بررسی این موضوع ضروری است؛ چرا که برخی عناصر موجب سست شدن خاک می‌شوند. همچنین شناختن ترکیب خاک می‌تواند به اندازه گیری استحکام گود کمک ویژه‌ای کند. البته به یاد داشته باشید آزمایش مکانیک خاک از چندین آزمایش فرعی تشکیل شده که با استفاده از گزارش کامل آن می‌توان مواردی همچون سایز، عمق و تعداد گمانه‌ها را مشخص کرد.
آزمایش نفوذ استاندارد
طی این آزمایش می‌توان تعداد ضربه‌های لازم برای گودبرداری را مشخص کرد. با این حال انجام این آزمایش تنها برای خاک‌های رسی، ماسه‌ای و ریز دانه توصیه می‌شود. این آزمایش می‌تواند تراکم نسبی خاک را نیز مشخص کند.
آزمایش برش برجا
انجام این بررسی نیز الزامی نیست اما اگر خاک ناپایداری دارید که اطلاعات کافی از آن در دسترس نیست، می‌توانید این آزمایش را انجام دهید. با این نمونه برداری می‌توان مسائلی مانند محاسبه فشار جانبی خاک، ظرفیت باربری پی‌ها، پایداری شیب‌ها، سدهای خاکی و… را بررسی کرد. این آزمایش در کاهش خطرات گودبرداری تاثیر بسیاری دارد.
نشانه های گودبرداری خطرناک
یک گودبرداری خطرناک مشکلات بسیاری را برای پیمانکار و دیگر ساکنان آن منطقه به همراه می‌آورد. مشکلاتی که گاه مهم از زیان‌های اقتصادی هستند. اما پیش از بروز این مشکلات می‌توان از آن‌ها پیشگیری کرد؛ کافی است از نشانه‌های گودبرداری خطرناک مطلع باشید.
ساختمان های مجاور
قدرت و دوام ساختمان‌های مجاور گود مسئله‌ای اساسی است که طی آزمایش‌هایی پیش از شروع کار مشخص می‌شود. از جمله نشانه‌های ضعیف بودن ساختمان می‌توان به عدم وجود اسکلت، ضعف ملات دیوارها، وجود ترک، شکستگی، نشت یا شکم در دیوارها اشاره کرد.
از سوی دیگر برخی دیوارهای ساختمان‌های مجاور گود، تکیه گاه کل ساختمان هستند. کار در کنار این دیوارها بسیار مشکل و گاه غیرممکن است؛ چرا که با هر اشتباه ممکن است کل ساختمان ریزش کند. در صورتی که این ساختمان یک بنای تاریخی یا دولتی باشد، تخریب آن مشکلات بسیاری را برای شما به همراه می‌آورد.
ضعف خاک
برخی خاک‌ها قوت انجام گودبرداری را ندارند. هرچه خاک در اطراف ناحیه کار ضعیف‌تر باشد، احتمال ریزش ساختمان یا حتی گود بیشتر است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات ساختمان‌هایی که این روزها نشست می‌کنند، ضعف خاک است. چرا که در گذشته تصور می‌شد این مکان‌ها هرگز به شهر نمی‌پیوندند؛ بنابراین بسیاری نخاله‌های ساختمانی خود را در این قسمت‌ها خالی می‌کردند. همین موضوع منجر به ضعف خاک در بلند مدت شد.
در بسیاری از مناطق در گذشته گودبرداری‌هایی صورت گرفته که ساختمان‌های تازه را با مشکل مواجه می‌کند. در تهران به ویژه در مناطق ۱۲ و ۱۶ گودبرداری‌های عمیقی به منظور تولید آجر وجود دارد. در این مناطق انجام این عملیات بسیار سخت و مشکل است؛ چرا که به طور معمول این گودها با خاک دستی پر شده‌اند. رسوبات این نوع خاک بسیار سست است.
بهتر است پیش از عملیات گودبرداری خاک زیر ساختمان‌های مجاور نیز بررسی شود. بسیاری از پیمانکاران به منظور کاهش هزینه‌های پروژه، خاک زیر ساختمان را غنی نمی‌کنند. خطرات گودبرداری در این حالت بسیار زیاد است؛ چرا که علاوه بر ریزش ساختمان، امکان فرو رفتن درون خاک نیز وجود دارد.
عمق و مدت باز بودن گود
گودال‌های عمیق‌تر مشکلات بیشتری دارند. در گذشته تنها با استفاده از چند کارگر و یک ماشین خاک برداری می‌توانستید گود کم عمق داشته باشید. اما امروزه ارزش ساختمان‌ها بیشتر شده و خاک سست شده است. همین موضوع گودبرداری‌های کوچک را نیز نیازمند تحقیقات گسترده کرده است. هرچه گود عمق بیشتری داشته باشد؛ خطرات بیشتری کارگران و ساختمان‌های مجاور را تهدید می‌کند.
حتی اگر تغییرات جوی را در نظر نگیریم؛ مدت زمان باز بودن گود اگر زیاد باشد، خطرات بسیاری را به همراه دارد. این موضوع در گودهایی که در فصل‌های پر بارش سال برداشته شده‌اند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این فصول احتمال جاری شدن آب‌های سطحی افزایش پیدا می‌کند.
آب های زیرزمینی و لوله کشی ها
پیش از شروع کار بهتر است نقشه‌های لوله کشی و آب‌های زیرزمینی منطقه را بررسی کنید. هیچ چیز بدتر از آن نیست که پس از عملیات گودبرداری بفهمید یک سفره آب زیرزمینی زیر سازه شما جاریست. البته این روزها با توجه به بهره برداری‌های زیادی که از آب‌های زیرزمینی صورت گرفته، احتمال این بروز این اتفاق بسیار کم است.
در صورتی که گودبرداری به لوله‌ها آسیب بزند، باید هزینه‌ای را تحت عنوان غرامت به بپردازید. علاوه بر آن ممکن است آب، برق و… ساختمان‌های مجاور به مدت چندین روز قطع شود. تعمیر این لوله‌ها نیز برعهده شماست.
روش های کاهش خطرات گودبرداری
عملیات‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان به منظور کاهش خطر گودبرداری از آن‌ها بهره برد. ایمنی کارکنان، عابران و ساختمان‌های اطراف بیش از هر چیزی اهمیت دارد. از این رو بهتر است پیش از بروز مشکل از آن جلوگیری کنید. یکی از کارهایی که می‌تواند خطر این عملیات را کمتر کند؛ انجام برسی‌های اصولی خاک پیش از گودبرداری است. سپردن این برسی‌ها به دست موسسه‌ای معتبر و کارکشته می‌تواند منجر به اطمینان خاطر شما عزیزان شود.
فردی که محاسبات مربوط به این کار را انجام می‌دهد و تبحر وی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او باید با برسی نقشه‌های تاسیسات مختلف بهترین و امن‌ترین روش گودبرداری را برای شما عزیزان در نظر بگیرد. فراموش نکنید روش گودبرداری شامل سبک‌های دستی و ماشینی است که این روزها بیشتر از روش ماشینی استفاده می‌کنند.
اگر در ساختمانی زندگی می‌کنید که در کنار آن این عملیات در حال اجراست بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:
- آزمایش‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم باید پیش از صدور پروانه انجام شده باشد.
- نحوه حفاظت و مقاوم سازی پی ساختمان باید توسط مهندس ناظر تایید شود.
- زمانبندی گودبرداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- در صورت بروز هر گونه مشکل باید مراتب را از مهندس ناظر جویا و در صورت لزوم به صورت قانونی پیگیری کنید.
- عملیات نباید زودتر از آنچه در زمانبندی آمده تمام شود!
اگر در گود کار می‌کنید نیز باید روش‌هایی را برای محافظت از خود به کار بگیرید. استفاده از کلاه ایمنی تنها یکی از این روش هاست. اگر در نزدیکی محصلی که گودبرداری دارید عبور و مرور بسیار است؛ بهتر است از لباس‌های شبرنگ استفاده کنید. همچنین توصیه می‌شود زیر دیوارهای بار آویزان کار نکنید.
گودی که نشان ورود آب دارد؛ ناامن است. از این گودها فاصله بگیرید و به سرعت مسئول پروژه را مطلع کنید. این موضوع درباره زمانی که خاک متفاوت می‌شود نیز صدق می‌کند.
ماشین‌های سنگینی که در قسمت پایینی کار می‌کنند بهتر است نزدیک دیواره نشوند. در این صورت ممکن است دیواره سقوط کرده و ماشین زیر ان دفن شود.
نشانه های گود خطرناک
در صورتی که تمام موارد بالا را رعایت کنید؛ بازهم ممکن است این عملیات با مشکل مواجه شود. به طور کلی توصیه می‌شود هر روز فردی آگاه و متخصص گود را از همه نظر بازرسی کند. هرگونه گسیختگی گود، مشکل در انواع سازه نگهبان یا سیستم‌های حفاظتی می‌تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد. انجام این بازرسی‌ها پس از تغییرات جوی، بارش باران، برف یا تگرگ الزامی است.
هر نشانه که سستی دیواره‌های اطراف سازه گود را نشان دهد، باید به صورت کامل مورد برسی قرار گیرد. بهتر است خطرات گودبرداری همیشه موردتوجه قرار بگیرند. همچنین سستی دیوارهای اطراف ناحیه گودبرداری می‌تواند منجر به سقوط سازه همسایه شود. ترک در این دیوارها نیز مشکلات بسیاری به همراه می‌آورد.
مسائل ایمنی گودبرداری
در صورتی که طی این عملیات برای سازه مجاوری خطری وجود داشته باشد؛ باید این خطر را با استفاده از شمع و سپری مهار کنید. همچنین برطبق قانون اگر عمق گود شما بیش از ۱۲۰ سانتی متر باشد؛ باید از این لوازم بهره کافی را ببرید. این قانون استثنایی دارد که مربوط به زمانی است که شیب دیواره از زاویه شیب طبیعی کمتر در نظر گرفته شده باشد.
زمانی که عملیات در مکانی نزدیک به راه آهن، آزادراه، بزرگراه، درحال انجام است، احتمال بروز ارتعاشات زیاد و آسیب به گود بسیار بالاست. در این حالت باید با استفاده از تجهیزات متفاوتی سازه را ایمن کنید.
در برخی موراد ممکن است بخواهید عملیات انفجاری درون گود انجام دهید. بهتر است این عملیات زیرنظر متخصص انجام شود. همچنین توصیه می‌شود پیش از انجام عملیات انفجاری سازه را به خوبی ایمن سازی کرده باشید.
خطراتی همچون پرتاب سنگ، سقوط افراد، حیوانات، مصالح ساختمانی و ماشین‌آلات و سرازیر شدن آب به داخل گود و برخورد افراد و وسایط نقلیه با کاربران و ماشین‌آلات حفاری و خاکبرداری اجتناب ناپذیرند. برای جلوگیری از بروز خطرات گودبرداری این چنینی، اطراف سازه باید به خوبی محافظت شود. همچنین بهتر است در محل عملیات تابلوهای هشداردهنده و نشانگر خطر نصب کنید.
تامین تجهیزات روشنایی و تهویه از جمله اصلی‌ترین حقوقی است که هر کارفرما باید به آن احترام بگذارد. همچنین کارفرما باید تجهیزاتی را برای انتقال خاک و نخاله در نظر بگیرد. این مواد نباید در فاصله حداقل یک متری گود ریخته شوند. اگر این مواد مانع عبور و مرور شوند یا برای سازه مشکلی ایجاد کنند؛ مهندس ناظر در معرض اتهام قرار می‌گیرد.
بهترین روش پایدار کردن گود
روش‌های متفاوتی برای پایدار کردن گود وجود دارد که نیازها و شرایط متفاوتی را برای سازه به همراه می‌آورد. از جمله این راه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های افقی و مایل (struts wale using wall Braced)
از این روش برای گودبرداری‌های کوچک و شهری استفاده می‌شود. چرا که استفاده از ماشین آلات بزرگ و سنگین در آن مجاز نیست. همچنین در این روش احتمال برخورد با المان‌های درون گود همچون شمع و ناودانی بسیار است.
جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های کششی (beam Soldier &lagging)
این روش به موقتی بودن شهرت دارد. در این روش از پروفیل‌های معمول فولادی به صورت ستون‌هایی پیوسته که درون خاک فرو رفته‌اند استفاده می‌شود. فاصله میان این المان‌ها ۲ تا ۴ متر است. اتصال میان این ستون‌ها توسط میلگرد مهار صورت می‌گیرد. روش‌های مهاربندی دیگری نیز وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره کرده ایم:
- مهاربندی شده توسط سپر کوبی (pile sheet Braced)
- جدار مهاربندی شمعهای درجا (walls pile Bored)
- جدار مهار بندی دیوار دیافراگمی (wall Slurry-walls Diaphragm)
- جدار نیلینگ (nailing Soil)
- مهاربندی انکراژ (Anchorage)
- مهاربندی دوخت به پشت – پین گذاری (back Tie)
- مهاربندی میکروپایل (Micropile)
- جدار خرپا(Raker – Truss)
عملیات گودبرداری در حوزه ساختمان از اهمیت بسیاری برخوردار است. امروزه همه ساختمان‌ها به پارکینگ و سازه‌هایی که بهتر است زیر زمین باشند نیاز دارند. اما خطرات گودبرداری و راهکار گریز از این خطرات از جمله نکاتی است که در این مقاله اصفهان آهن به آن اشاره کرده‌ایم. ایمن سازی گود نیازمند تجهیزات بسیاری است که قیمت بالایی دارند. شما عزیزان می‌توانید هم اکنون این تجهیزات را با مناسب‌ترین قیمت از اصفهان آهن تهیه کنید. کافی است سری به صفحه محصول موردنظر خود بزنید.
انجام کدام برسی ها پیش از گودبرداری الزامی است؟
بهتر است قبل از شروع عملیات مهندس ناظر محل را به خوبی برسی کند. اما در کنار آن آزمایش خاک امری اجتناب ناپذیر است.
انواع روش های پایدار کردن گود کدام اند؟
جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های افقی و مایل (struts wale using wall Braced)
جداره‌های مهاربندی شده توسط المان‌های کششی(beam Soldier &lagging)
مهاربندی شده توسط سپر کوبی (pile sheet Braced)
و….
کدام نشانه ها نماینده گود خطرناک هستند؟
هرگونه ترک، شکستگی، شکم و… در دیوارهای مجاور که ظاهر آن ها را از شکل اصلی متمایز کند؛ برای گود خطرناک است. مواردی همچون ورود آب و گازهای اشتعال زا نیز مشکلات بسیاری به همراه دارند.