ماسونری چیست؟ [دیوار بنایی را بهتر بشناسید!]
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
ماسونری یا دیوار بنایی، یکی از قدیمی ترین و رایج ترین روش های ساخت سازه هاست که در آن از واحدهای مستقل به صورت لایه ای استفاده می شود و در میان لایه ها، ملات قرار می گیرد. مصالحی مانند آجر، سنگ، بلوک سیمانی و … در این نوع ساخت و ساز کاربرد دارند.
البته گاهی برای ساخت این دیوار از هیچ گونه ملاتی استفاده نمی کنند و به روش بسیار قدیمی آن، سنگ ها یا بلوک ها را روی هم قرار می دهند. این روش ساخت دیوار مقاومت زیادی ندارد، به همین دلیل امروزه کمتر از آن استفاده می شود.
توجه داشته باشید که ملات موردنیاز برای دیوار Masonry با مخلوط سیمان مورد استفاده در پیاده روها، پاسیوها یا معابر متفاوت است. ملات ماسونری حاوی آهک، ماسه و گچ به نسبت های مناسب است، در حالی که مخلوط سیمان حاوی سنگ در ماسه بوده و آهک ندارد.
امروزه، انجمن های مسکن سازی مدرن، معماران و مهندسان بر موضوع «دیوارهای بنایی» تمرکز ویژه ای دارند. بنابراین در این مقاله قصد داریم به معرفی ماسونری و دیوار بنایی بپردازیم، پس با ادامه مطلب همراه باشید.
ماسونری یا دیوار بنایی چیست؟ مشخصات و تاریخچه
ماسونری (Masonry) که گاهی به اشتباه میسونری خوانده می شود، هنری دیرینه است که از دیرباز تاکنون برای ساخت سازه های مختلف از آن استفاده می شود. این روش ساخت، با استفاده از مصالحی مانند آجر، بلوک، سنگ و ملات، دیوارها، ستون ها و سایر عناصر سازه ای را بنا می کند.
تاریخچه ماسونری به هزاران سال قبل باز می گردد. شواهد استفاده از دیوارهای بنایی در مصر باستان، بین النهرین و تمدن های باستانی دیگر وجود دارد. در طول قرون وسطی، ماسونری به طور گسترده در ساخت قلعه ها، کلیساها و سایر بناهای مهم استفاده می شد. با ظهور انقلاب صنعتی، مصالح جدیدی مانند آجر و سیمان به کار گرفته شد و تکنیک های ساخت دیوارهای بنایی پیشرفت کرد.
آجر، بلوک، سنگ و ملات از جمله مصالح commonly used در دیوارهای بنایی هستند، یعنی مصالحی که معمولا استفاده می شوند. هر کدام از این مصالح دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب آنها به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، شرایط آب و هوایی و بودجه پروژه بستگی دارد.
دیوارهای Masonry بادوام ترین بخش هر ساختمان یا سازه هستند. ماسونری به ساخت و سازی اشاره دارد که در آن از واحدهای منفرد مانند بلوک، سنگ، سنگ مرمر، سنگ خارا، تراورتن، سنگ آهک، بلوک سیمانی، سنگ مصنوعی، بلوک شیشه ای، اندود گچ و سیمان و کاشی، به همراه ملات استفاده می شود. ملات ترکیبی از چسباننده و ماسه است که چسباننده می تواند از بتن، آهک، خاک یا سایر مصالح ساختمانی باشد.
پروژه های ساخت دیوار ماسونری توسط مجریان حرفه ای انجام می شود و کاربردهای متنوعی دارند. این نوع ساخت و ساز می تواند در دیوارهای ساختمان، دیوارهای حائل و حتی دیوارهای منزل برای مقاصد سازه ای به کار رود.
انواع دیوارهای بنایی را بیشتر بشناسید!
دیوارهای بنایی به دلیل استحکام، دوام، عایق بودن دما و صدا و محافظت از سازه در برابر عوامل خارجی، از مصالح محبوب در ساخت و ساز به شمار می روند. بسته به نوع ملات مورد استفاده، انواع مختلفی از دیوارهای بنایی در ساخت و ساز وجود دارد.
انواع دیوارهای ماسونری یا بنایی که کاربرد بیشتری دارند عبارتند از:
- دیوار بنایی باربر: این نوع دیوار وزن سازه را تحمل می کند و از مصالح محکم مانند آجر یا بلوک ساخته شده است.
- دیوار بنایی مسلح: در این نوع دیوار برای افزایش مقاومت در برابر نیروهای جانبی، علاوه بر مصالح بنایی از میلگردهای فولادی نیز استفاده می شود. بنابراین قیمت روزانه میلگرد، در تعیین نرخ این نوع دیوار تاثیرگذار است.
- دیوار بنایی توخالی/ حفره دار: این نوع دیوار دارای فضای خالی در میان خود بوده و به همین دلیل عایق حرارتی و صوتی مناسبی است.
- دیوار بنایی مرکب: این نوع دیوار از دو لایه مجزا با مصالح مختلف ساخته می شود. (به عنوان مثال یک لایه آجری و یک لایه بلوک توخالی)
- دیوار بنایی پیش تنیده: در این نوع دیوار از کابل های پیش تنیده برای افزایش مقاومت در برابر بارهای کششی استفاده می شود.
1) دیوار بنایی باربر و غیرباربر (Load-bearing and Non-load Masonry Wall)
دیوار ماسونری باربر، دیواری است که وزن سازه را تحمل می کند. این وزن می تواند شامل وزن طبقات بالاتر، سقف، دیوارها و پوشش خارجی ساختمان باشد. دیوارهای باربر معمولا از مصالح محکم مانند آجر، بلوک های بتنی یا سنگ ساخته می شوند و ضخامت آنها با توجه به نوع سازه و تعداد طبقات تعیین می شود.
این نوع دیوار نقش انتقال وزن از سقف به پی را بر عهده دارد و پایداری سازه را تضمین می کند. دیوارهای باربر می توانند هم داخلی و هم خارجی باشند. این نوع دیوار در ساختمان های چند طبقه و ساخت دیوار حائل کاربرد دارد.
دیوار بنایی غیرباربر، تنها وزن خود و روکش یا اندود متصل به خود را تحمل می کند و هیچ پشتیبانی سازه ای برای ساختمان ندارد. این دیوارها نیز می توانند از نوع داخلی یا خارجی باشند.
2) دیوار بنایی مسلح (Reinforced Masonry Wall)
دیوار بنایی مسلح با استفاده از هر نوع آجر، بتن یا سایر مصالح بنایی ساخته شده است. این نوع دیوار برای افزایش مقاومت در برابر سایش، وزن و نیروهای مختلف، با مصالح تقویت کننده دیگری مانند میلگردهای فولادی ترکیب می شود. این نوع دیوار می تواند هم باربر و هم غیر باربر باشد.
یکی از مثال های رایج دیوارهای بنایی، دیوارهای خارجی ساخته شده با بلوک های بتنی یا آجرهای رسی هستند. در کنار این مصالح، از میلگردهای فولادی نیز در داخل این دیوارها استفاده می شود که غالبا در یک قاب عمودی قرار می گیرند تا بتوانند وزن دیوارها و کف های متصل را تحمل کنند. استفاده از این نوع دیوار به مقاومت در برابر نیروهای فشار و بارهای فشاری سنگین کمک می کند. در هنگام زلزله یا تحت بارهای فشاری سنگین، دیوارهای غیرمسلح ممکن است به صورت افقی ترک بخورند.
بسته به نوع مصالح و نحوه قرارگیری آنها، دیوارهای بنایی مسلح را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
- دیوار بنایی محصور شده
- دیوار بنایی توخالی مسلح
- دیوار بنایی توپر مسلح
- دیوار بنایی با بلوک های توخالی مسلح
- دیوار بنایی با تزریق ملات
- دیوار بنایی با جیب (کیسه) تقویت کننده
3) دیوار بنایی توخالی/حفره دار (Hollow/Cavity Masonry Wall)
دیوارهای بنایی توخالی/حفره دار معمولا از بلوک های سیمانی ساخته می شوند و به دلیل وجود فضای خالی بین دو طرف دیوار، مانع نفوذ رطوبت به داخل ساختمان می شوند. این نوع دیوار به کنترل بهتر دما در ساختمان نیز کمک می کند. دیوارهای بنایی مدرن معمولا از بلوک های توخالی یا ترکیبی از بلوک های توخالی و توپر ساخته می شوند.
4) دیوار بنایی مرکب (Composite Masonry Walls)
دیوارهای بنایی مرکب، ترکیبی از مصالح ساختمانی مانند سنگ و آجر، آجر توخالی و آجر توپر هستند. هدف از ساخت این نوع سازه، کاهش هزینه کلی ساخت و ساز و افزایش دوام سازه با استفاده از مصالح با کیفیت بهتر و کار با کیفیت بالا در نمای ساختمان است.
دیوارهای بنایی مرکب با استفاده از مصالح با کیفیت در قسمت های قابل مشاهده، ظاهر سازه را بهبود می بخشند و نقایص زیرکار را می پوشانند. این نوع دیوار به دلیل مقرون به صرفه بودن و جذابیت بصری، گزینه مناسبی برای ساخت و ساز محسوب می شود.
5) دیوار بنایی پیش تنیده (Post-tensioned Masonry Wall)
دیوارهای بنایی پیش تنیده با اعمال یک نیروی محوری اضافی به سازه، باعث افزایش مقاومت آن در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله می شوند. این نوع دیوار نسبت به دیوارهای مسلح معمولی مزایایی مانند افزایش استحکام داخلی و کاهش جابجایی دیوار پس از زلزله دارد.
پیش تنیدگی امروزه به طور گسترده در پل ها، دال های مرتفع (پارکینگ ها و ساختمان های مسکونی یا تجاری)، فونداسیون های مسکونی، دیوارها و ستون ها استفاده می شود. طراحان معمولا از این روش برای ساخت ساختمان ها و سازه هایی با فضاهای باز بزرگ و با آزادی معماری بیشتر بهره می گیرند.
در این مقاله به بررسی دیوار بنایی یا ماسونری که یکی از مهم ترین انواع دیوار هاست، که یکی از سازه های بسیار مهم است پرداختیم. همانطور که گفته شد، این دیوار انواع مختلفی دارد و هر کدام برای کاربردها و مصارف متنوعی طراحی شده اند. اگر در خصوص این مطلب سوالات بیشتری دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.