عملیات آنیل کردن (بازپخت) چیست؟
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
ترکیب شیمیایی یک فلز، بسیاری از خصوصیات مکانیکی آن را تعیین می‌کند؛ اما خصوصیات مکانیکی یک فلز می‌تواند از طریق عملیات حرارتی نیز تغییر کند. امروزه انواع متفاوتی از عملیات حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و یکی از محبوب‌ترین آن‌ها، عملیات آنیل‌کردن است. در این مطلب در مورد عملیات آنیل کردن (بازپخت) صحبت می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
فایل صوتی مطلب
فایل صوتی زیر برای آن دسته از مخاطبین مجموعه اصفهان آهن تهیه شده است که فرصت کافی برای مطالعه این مطلب نداشته و یا تمایل دارند در هنگام مطالعه به فایل صوتی مطلب نیز گوش دهند.
منظور از عملیات آنیل کردن (بازپخت) چیست؟
بازپخت از انواع عملیات حرارتی است که بیشتر برای افزایش قابلیت شکل‌پذیری و کاهش سختی مواد استفاده می‌شود. آنیل‌کردن، اغلب بعد از فرآیندهای سختکاری و سردکاری انجام می‌شود تا از آسیب شکستن فلز جلوگیری شود و فلز برای مراحل بعدی شکل‌پذیرتر باشد.
به منظور اطمینان از سختی مناسب سطح فلز، در فرآیندی که به سختکاری پوسته شناخته می‌شود، سختی سطح برخی از فلزات، دستخوش تغییراتی می‌شود. برای این که در مورد سخت کاری فلزات، بیشتر بدانید، می‌توانید روی لینک زیر کلیک کنید:
فلزات چرا بازپخت می‌شوند؟
فلزات، معمولاً به دلایل زیر باز پخت می‌شوند:
- باعث بهبود شکل‌پذیری مواد می‌شود. خم‌کردن یا پرس‌کردن مواد سخت و شکننده، دشوار است و باعث آسیب و شکستن آن‌ها می‌شود. بازپخت، خطر شکستگی را از بین می‌برد.
- باعث بهبود قابلیت ماشین‌کاری نیز می‌شود. ماده‌ای که به شدت شکننده باشد، می‌تواند باعث آسیب به ابزار شود. کاهش سختی ماده به وسیله‌ی عملیات بازپخت، می‌تواند آسیب‌های وارده به ابزار را کاهش دهد.
- تنش‌های پسماند را از بین می‌برد. تنش‌های پسماند، باعث ایجاد ترک و سایر آسیب‌های مکانیکی می‌شوند و بهتر است تا حد امکان آن‌ها را حذف کرد.
عملیات بازپخت برای کاهش سختی و افزایش قابلیت شکل‌پذیری فلزات انجام می‌شود. به طور کلی، فرآیند آنیل‌کردن باعث بهبود قابلیت ماشین‌کاری، بهبود شکل‌پذیری مواد و همچنین از بین‌بردن تنش‌های پسماند می‌شود.
کدام فلزات قابلیت آنیل شدن دارند؟
برای انجام عملیات آنیل کردن ، باید از ماده‌ای استفاده کرد که قابلیت تغییر توسط عملیات حرارتی را داشته باشد. به عنوان مثال، می‌توان از انواع فولاد و چُدن نام برد. برخی از انواع آلومنیوم، مس، برنج و سایر مواد نیز ممکن است به فرآیند بازپخت، پاسخ دهند.
فرآیند بازپخت:
یک فرایند بازپخت، سه مرحله‌ی اصلی دارد:
1.مرحله‌ی بازیابی
2.مرحله‌ی تبلور مجدد
3.مرحله‌ی رشد دانه‌ها
مرحله‌ی بازیابی
در این مرحله، از کوره یا سایر انواع وسایل گرمایشی، برای بالا بردن دمای ماده استفاده می‌شود تا جایی که تنش‌های داخلی آن آزاد شوند.
مرحله‌ی تبلور مجدد
در مرحله دوم، فلز مورد نظر تا دمایی بالاتر از دمای تبلور مجدد و پایین‌تر از دمای ذوبش، حرارت می‌بیند. این موضوع باعث می‌شود که دانه‌های جدید در عدم حضور تنش‌های قبلی تشکیل شوند.
مرحله‌ی رشد دانه‌ها:
طی این مرحله، دانه‌های جدید به طور کامل رشد می‌کنند. برای کنترل رشد دانه‌ها، ماده‌ی مورد نظر را با سرعت معینی سرد می‌کنند.
نتیجه‌ی تکمیل این سه مرحله، ماده‌ای است با شکل‌پذیری بیشتر و سختی کمتر. سایر فرآیندهایی که می‌توانند خواص مکانیکی ماده را تغییر دهند، اغلب بعد از فرآیند بازپخت انجام می‌شوند.
چه موقع از فلزات آنیل شده استفاده می‌شود؟
کاربردهای معمولِ فلزات آنیل‌شده، شامل موارد زیر می‌باشند:
- مواد سختکاری شده مانند ورق‌های فلزی که فرآیند پرس‌شدن را گذرانده‌اند و یا میلگردهای فولادی سرد کشیده‌شده.
- سیم‌های فلزی که به اندازه‌های کوچک‌تر کشیده شده‌اند نیز ممکن است تحت فرآیند بازپخت قرار گیرند.
- بعد از گذراندن عملیات حرارتی که گرمای شدید ایجاد می‌کنند، ماده‌ی مورد نظر باید آنیل شود.
- اجزای جوش‌داده‌شده می‌توانند باعث ایجاد تنش‌های پسماند در بخش‌هایی از ماده شوند که در معرض دمای بالا بوده‌‌اند. در این مواقع برای بازآفرینی خصوصیات فیزیکی یکنواخت، از عملیات آنیل‌کردن استفاده می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب در مورد عملیات آنیل کردن فلزات صحبت کردیم. همان طور که اشاره شد، چُدن و برخی از مقاطع فولادی مانند مس و برنج، قابلیت آنیل‌شدن دارند. از این فرآیند، می‌توان برای ایجاد خواص بهتر در تولید فولادهایی استفاده کرد که قیمت ارزانی دارند؛ این کار کمک می‌کند که از نظر اقتصادی، شرایط مطلوب‌تری ایجاد شود.
اگر سوال یا نظری در این زمینه دارید، می‌توانید در بخش نظرات، برای ما و همکاران اصفهان آهن ارسال کنید.
با سلام ، فلزی که یکبار سختکاری شده و آنیل شده و مجدد سختکاری بشه نتیجش چی میشه ؟؟؟
[…] کنار موانع به اتصالات زانویی نیاز دارد. اگر مس سخت را آنیل کنیم، یعنی آن را حرارت داده و سپس خنک کنیم، تبدیل به مس […]
[…] آنیل کردن (باز پخت) […]