وال پست چیست و چگونه اجرا می شود؟
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
اگر می خواهید سازه ای داشته باشید که در برابر زلزله، باد و… مقاومت خوبی دارد؛ باید از انواع وال پست ها استفاده کنید. اینکه وال پست چیست و چه کاربردی دارد یا الزمات قانونی آن کدام اند؛ از جمله نکاتی هستند که باید قبل از اجرای آن بدانید. در ادامه این مقاله، شما را با هر آنچه درباره وال پست نیاز است بدانید آشنا می کنیم. با اصفهان آهن تا انتهای این مقاله همراه باشید.
فایل صوتی
فایل ویدئویی
وال پست چیست؟ منظور از وادار چیست؟
وال پست که با نام وادار نیز شناخته شده، با استفاده از کلاف هایی به شکل قائم یا افقی ساخته می شود. این محصول برای افزایش مقاومت سازه در برابر عوامل طبیعی مانند زلزله و حتی باد مورد استفاده قرار می گیرد. از وال پست برای اتصال میانقاب های سازه ای و غیر سازه ای به اسکلت ساختمان، استفاده می شود. میانقاب ها، دیواره هایی هستند که بر اساس اتصال یا عدم اتصال آن ها به سازه به دو دسته تقسیم و نام گذاری شده اند.
اساس کار این مقطع فولادی، در واقع همان نبشی کشی ساختمان است. برای اجرای وال پست، در اکثر اوقات از نبشی کشی استفاده می شود. به همین دلیل قیمت نبشی یکی از عوامل تاثیر گذار در هزینه های اجرای وادار است.
استفاده از این محصولات مزایای بسیاری به همراه دارد. کشور ما روی گسل های بسیاری قرار گرفته که وال پست با تقسیم کردن فشار به بخش های مختلف دیوار، می تواند از ریزش دیوار پس از زلزله جلوگیری کند. البته این موضوع به معنی ترک نخوردن و آسیب ندیدن دیوار نیست. بلکه به معنی کاهش آسیب های وارده در اثر زلزله به دیوار شناخته می شود.
هدف از اجرای وال پست چیست؟
هدف از اجرای وال پست در ساختمان، انتقال بارهای حاصل از باد و لرزه به فریم های سازه و ایمن سازی دیوار در برابر ریزش است. در واقع وال پست به عنوان نگهدارنده و برای نبشی کشی دیوارها هنگام ساختمان سازی و جلوگیری از تخریب هنگام زلزله، مورد استفاده قرار می گیرد.
وال پست ها به دو دسته عمودی و افقی تقسیم می شوند. وال پست های عمودی در جهت عمودی ساختمان و به موازات ستون ها قرار می گیرند و نقشی مهم در تحمل بارهای عمودی دارند. وال پست های افقی مانند وال پست های عمودی از المان های مهم در طراحی دیوارها هستند؛ اما در جهت افقی و عمود بر ستون ها اجرا شده و برای تحمل بارهای افقی ساختمان به کار می روند.
در مناطق زلزله خیز یا در معرض باد، از وال پست ترکیبی استفاده می شود؛ به این ترتیب که دو وال پست قائم و افقی در کنار هم قرار می گیرند تا ایمنی ساختمان بیشتر شود.
وال پست در چه شرایطی استفاده می شود؟
در واقع کاربرد اصلی وال پست در ساخت میانقاب های سازه ای و غیر سازه ای مقاوم به زلزله است. اما از کاربردهای دیگر این محصول می توان به استفاده آنها در نگهداری از در و پنجره، نمای بیرونی، عایق تاسیسات و… اشاره کرد. به این ترتیب بار کمتری به دیوار وارد شده و در هنگام زلزله احتمال پایین افتادن وسایل کمتر خواهد شد.
با توجه به کاربردهای گفته شده، این المان اغلب در میانقاب، تقاطع دیوارهای غیر سازه ای، کنار بازشو و جان پناه مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول در اسکلت های فلزی و بتنی نیز قابل اجراست.
در بسیاری از مواقع، دیده شده که وال پست را با میلگرد بستر اشتباه می گیرند. باید بدانید که این دو اصلا یکی نیستند و مهم ترین تفاوت میلگرد بستر و وال پست، نحوه اجرا و نصب هر کدام است.
با این حال می توان کاربردهای این محصول را وابسته به انواع آن دانست. این تجهیزات به شکل های متفاوتی در بازار یافت می شوند؛ از جمله آنها می توان به انواع نبشی، ناودانی و پروفیل های قوطی اشاره کرد.
انواع وال پست چیست؟
در یک دسته بندی کلی، این محصولات را در دو دسته افقی و قائم قرار می دهند. از آنجایی که این دو دسته مهم ترین نوع وال پست ها در ایران هستند؛ بیشتر درباره آن ها صحبت می کنیم.
وال پست عمودی یا قائم (وال پست دیوار) و افقی
قرارگیری این محصول در دیوار، به صورت قائم و موازی با ستون یا اجزای دیگر است. این پروفیل H شکل، به دلیل ظاهر مناسبی که دارد؛ بلوک یا آجر را راحت تر درون خود جای می دهد. از جمله مهم ترین وال پست های قائم می توان به وادار میانی که در طول دیوار اجرا می شود و نوع کناری آن اشاره کرد. وال پست کناری در نزدیکی اعضای قائم، با فاصله ای مشخص قرار داده می شود.
وال پست افقی برای کاهش ارتفاع آزاد دیوارهای بیش از 3.5 متر به کار گرفته می شود. این محصول به خوبی دیوار را از قاب جدا می کند. از نقش های دیگری که به عهده این محصول است، می توان به نگهداری تیرک ها اشاره کرد. این تیرک ها باید با ستون حداکثر یک متر فاصله داشته باشند؛ چرا که در غیر این صورت ممکن است تیر در ناحیه مفصل، دچار تغییر شکل شود.
براساس نظر ناظر مسئول پروژه می توان از ترکیب وادارهای افقی و عمودی استفاده کرد. در این حالت به این محصول وال پست ترکیبی گفته می شود. نوع ترکیبی این محصول می تواند یکپارچگی بیشتری برای سازه به همراه داشته باشد؛ البته در صورتی که درست به کار گرفته شود.
وال پست جدید و سنتی
در گذشته از وال پست های سنتی (که معمولاً از جنس نبشی های فولادی بود) استفاده می شد. این نوع وال پست ها دارای معایب متعددی مانند عدم انعطاف پذیری، انتقال لرزش به دیوار و ایجاد محدودیت در معماری بودند.
به همین دلیل، در سال های اخیر استفاده از وال پست های جدید که با نام وال پست های منقطع نیز شناخته می شوند، رواج پیدا کرده است. وال پست های جدید از ناودانی های فولادی ساخته و به صورت منقطع در طول دیوار اجرا می شوند. این نوع وال پست ها دارای مزایای متعددی نسبت به وال پست های سنتی هستند.
به همین دلیل آیین نامه 2800 که از مهم ترین آیین نامه های ساخت و ساز در ایران است، استفاده از وال پست های جدید را در تمامی ساختمان ها الزامی اعلام کرده است.
نحوه اجرای وال پست و راهنمای نصب آن
از وال پست در ساختمان های بتنی، اسکلت فلزی و بلوک های فلزی استفاده می شود. در ادامه این مقاله با نحوه اجرای این محصول در هر کدام از سازه های بالا آشنا می شویم.
اجرای وال پست در ساختمان بتنی
زمانی که می خواهید این محصول را در سازه های بتنی به کار بگیرید، باید از ورق های فلزی استفاده کنید. این ورق ها کار اتصال وال به سازه را ساده تر می کنند. در این میان در نظر داشته باشید فاصله میان ورق و دیوار یا کف از اهمیت بالایی برخوردار است؛ این فاصله باید صفر در نظر گرفته شود.
هنگام جای گذاری وال پست در اسکلت های بتنی باید تمام فاصله ها از بین بروند. از این رو هر دو ردیف را باید به یک بسط فلزی مجهز کرد. پس از آن به حداقل چهار میلگرد که از کف و سقف به ورق ها متصل اند نیاز دارید تا بتوان عملیات بتن ریزی را شروع کرد. پس از بتن ریزی، زمانی که قالب ها را باز می کنید؛ وال پست در میان بتن ها به خوبی محکم شده است.
اجرای وال پست در ساختمان اسکلت فلزی
وال پست باید به خوبی روی ساختمان شما متصل شود. این یعنی جوشکاری روی این محصول امری اجتناب ناپذیر است. جوش این محصول باید روی تیرچه ساختمان انجام گیرد؛ اما نکته مهم نوع جوش است که کیفیت اجرای وال پست در اسکلت فلزی را نشان می دهد.
در ساختمان های اسکلت فلزی قرار گیری مصالح اهمیت بسیار زیادی دارد. از این رو توصیه می شود پیش از نصب مستقیم این محصول، محل استقرار آن را روی نقشه مشخص کنید. این کار محاسبات کلی شما را نیز ساده تر می کند.
نحوه اجرای وال پست فلزی در بلوک های سبک
نصب والپست در بلوک های سبک کمی مشکل تر است. نصب دقیق ورق ها و اتصالات مربوط به آن، در اجرای این محصول درون بلوک های سبک آنقدر اهمیت دارد که استفاده از آن را با محدودیت مواجه کرده است. با این حال به یاد داشته باشید تنها یک سمت از این وال پست ها، بلوک قرار داد.
روش های دیگری نیز برای نصب این محصول وجود دارد که جزء روش های معمول به حساب نمی آیند. از جمله این روش ها می توان به نصب با انکر بولت و نبشی کشی، اجرای تسمه دور ستون، اتصال ستون به دیوار با میلگرد، عبور میلگرد از شیارها به منظور مهار دیوار و… اشاره کرد.
نکات محاسباتی وال پست ها
محاسبات وال پست ها به دو بخش اصلی سازه ای و لرزه ای تقسیم می شود. در محاسبات سازه ای، وال پست ها به عنوان یک عضو سازه ای در نظر گرفته می شوند و باید بتوانند بارهای وارد بر خود را تحمل کنند. این بارها شامل وزن خود وال پست، وزن دیوار، بارهای زنده و بارهای مرده است.
در محاسبات لرزه ای، وال پست ها به عنوان یک عضو مهاربندی در نظر گرفته می شوند و باید بتوانند نیروهای وارد بر خود در اثر زلزله را تحمل کنند. این نیروها شامل نیروی جانبی زلزله، نیروی برشی ناشی از زلزله و نیروی دورانی ناشی از زلزله است.
در محاسبات سازه ای به نکات زیر توجه کنید:
- نوع مصالح تشکیل دهنده وال پست باید مشخص شود. وال پست ها معمولاً از مصالح فلزی یا بتنی ساخته می شوند.
- ابعاد وال پست باید تعیین شود. ابعاد وال پست باید به گونه ای باشد که بتواند بارهای وارد بر خود را تحمل کند.
- نحوه اتصال وال پست به سایر اجزای سازه باید مشخص شود. اتصال وال پست به سایر اجزای سازه باید به گونه ای باشد که بتواند نیروهای وارد بر وال پست را به سایر اجزای سازه منتقل کند.
در محاسبات لرزه ای نیز به این نکات دقت و توجه می شود:
- منطقه زلزله خیزی که ساختمان در آن واقع شده است باید مشخص شود. شدت زلزله در هر منطقه زلزله خیزی متفاوت است.
- دستگاه های مهاربندی ساختمان باید طراحی و محاسبه شود. وال پست ها یکی از اعضای دستگاه های مهاربندی ساختمان هستند.
- نقش وال پست ها در دستگاه های مهاربندی ساختمان باید مشخص شود. وال پست ها می توانند به عنوان عضو مهاربند قائم، عضو مهاربند افقی یا عضو مهاربند ترکیبی عمل کنند.
در برخی موارد، ممکن است نیاز به انجام آزمایشات آزمایشگاهی برای تعیین مقاومت وال پست ها باشد. این آزمایشات معمولا در مواردی انجام می شود که وال پست ها از مصالح جدید یا پیشرفته ساخته شده باشند یا اینکه وال پست ها در معرض بارهای زیاد قرار گیرند.
اشتباهات رایج در اجرای وال پست
متاسفانه گاهی در اجرای وال پست، اشتباهاتی رخ می دهد که منجربه خطرات و عواقب خطرناکی می شود. برخی از این اشتباهات سطحی هستند اما برخی دیگر، اشتباهات عمیق و رایج اند که باید از بروز آنها جلوگیری کرد. برخی از این اشتباهات را بررسی می کنیم.
استفاده از مصالح نامناسب، مانند میلگرد یا لوله های فلزی می تواند باعث کاهش مقاومت وال پست شود. ابعاد وال پست باید مطابق با طراحی سازه، تعیین شود. عدم رعایت ابعاد صحیح، می تواند باعث کاهش مقاومت وال پست شود. اتصال وال پست به سایر اجزای سازه باید به درستی انجام شود تا بتواند نیروهای وارد بر وال پست را به سایر اجزای سازه منتقل کند. عدم اتصال صحیح، می تواند باعث کاهش عملکرد وال پست شود.
محل قرارگیری وال پست باید مطابق با ضوابط آیین نامه های ساختمانی تعیین شود. عدم رعایت محل قرارگیری صحیح می تواند باعث کاهش عملکرد وال پست شود. اجرای صحیح وال پست ها نقش مهمی در افزایش ایمنی ساختمان دارد. در صورت عدم اجرای وال پست یا اجرای نامناسب آن، دیوارها در هنگام وقوع زلزله دچار شکستگی و فروپاشی می شوند و می توانند خسارت های جانی و مالی فراوانی را به بار آورند.
کیفیت و قیمت ورق و نبشی هایی که در تولید این محصول به کار گرفته می شوند؛ از اهمیت بالایی برخوردار است. شما عزیزان می توانید این محصولات را با مناسب ترین قیمت از اصفهان آهن تهیه کنید. کافی است یکبار با کارشناسان ما تماس بگیرید.
الزامات قانونی + ضوابط قرارگیری وال پست
مقررات ملی ساختمان سندی است که باید الزامات آن را در طراحی و اجرای ساختمان به خوبی انجام داد. در بند ۴-۹-۱-۳ این مقررات که در سال 96 ویرایش شده الزام به رعایت قانون های استاندارد 2800 به میان آورده شده است.
بندهای 4، 5 و 6 قانون استاندارد 2800 استفاده از این محصولات را ضروری برشمرده است. در این بندها آمده دیوارهایی که ارتفاع بیش از 1.8 متر دارند، باید به خوبی مهار شوند. از جمله نکات اجرایی وال پست ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حداکثر طول مجاز هر دیوار غیرسازه ای که میان دو کلاف قائم قرار گرفته است نباید بیشتر از 6 متر یا 40 برابر ضخامت باشد.
- اگر تراز را از کف در نظر بگیریم، حداکثر ارتفاع دیوار غیر سازه ای 3.5 متر است.
- در تمام دیوارهای غیر سازه ای لبه های قائم باید مهار شوند.
- لبه های افقی دیوارهای غیر سازه ای چون در کل ارتفاع قرار ندارند؛ باید با کلاف های فولادی یا ناودانی های نمره 6 مهار شوند.
طی استاندارد 2800 قانون ایران، دتایل هایی که در تصویر زیر به آن ها اشاره کرده‌ایم نیز باید رعایت شوند.
به یاد داشته باشید اگر هر کدام از ضوابط قانون ملی ساختمان رعایت نشود، زیان های مالی و جانی زیادی به همراه دارد. همچنین اگر ساختمان به دلیل زلزله یا باد تخریب شود و مشخص شود طی طراحی و ساخت، احمال کاری در اجرای این قوانین صورت گرفته؛ یکی از مقصرین اصلی مهندس ناظر ساختمان معرفی می شود.
مزایا و معایب استفاده از وال پست
اجرای وال پست در سازه، مزایا و معایب زیادی دارد.
افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله، جلوگیری از فروپاشی دیوارها در هنگام زلزله، کاهش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از زلزله، افزایش استحکام و پایداری ساختمان و بهبود عملکرد ساختمان در برابر بارهای باد و طوفان از جمله مزایای نصب والپست هستند.
البته اجرای وال پست معایبی هم مانند افزایش هزینه ساخت و ساز، کاهش فضا در داخل ساختمان و نیاز به مهاربندی مناسب وال پست به سایر اجزای سازه دارد؛ اما این معایب قابل چشم پوشی هستند. در کل، مزایای استفاده از وال پست بیشتر از معایب آن است. اجرای صحیح وال پست ها می تواند تا حد زیادی از خسارات ناشی از زلزله جلوگیری کند.
برای کسی که مسئولیت خرید تجهیزات موردنیاز یک پروژه ساختمانی را برعهده دارد، دانستن اینکه وال پست چیست و چه کاربردی دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله از اصفهان آهن به برسی کاربردها وال پست و انواع آن پرداختیم. همچنین الزامات نصب وال پست را از نظر گذراندیم.