حد مجاز زنگ زدگی میلگرد

زمان مطالعه: 4 دقیقه

زنگ زدگی فلزات، یکی از بارزترین مشکلاتی است که در مراحل حمل و نگهداری، با آن مواجه می شویم. مقاطع فولادی از هر نوعی که باشند، پس از قرارگیری در محیط باز دچار اکسایش می شوند. این موضوع برای آرماتور نیز که مهم ترین مقطع فولادی ساختمان است، صدق می کند و به وفور شاهد آثار اکسایش بر روی آن هستیم؛ موضوعی که تاحدودی به کیفیت محصول مرتبط است و بر قیمت میلگرد نیز تاثیر می گذارد.

بر اساس استانداردهای جهانی، بهتر است از مقاطع زنگ زده در ساختمان سازی استفاده نشود. البته ضوابط دیگری نیز وجود دارد که حد مجاز زنگ زدگی میلگرد را مشخص می کند. این معیار برای سنجش و ارزیابی حداکثر میزان مجاز برای استفاده از آرماتور زنگ زده در سازه است، که در این مطلب از دانشنامه اصفهان آهن به آن می پردازیم.

میزان مجاز زنگ زدگی میلگرد بر اساس آیین نامه بتن ایران (آبا)

به طور کلی، تمام محصولاتی که در ساختار و ترکیبات خود آهن دارند، بعد از قرارگیری در محیط های مرطوب یک لایه رنگی (قهوه ای) در سطحشان ایجاد می شود. این تغییر رنگ که اکسایش نام دارد، به مرور زمان موجب کاهش سطح مقطع فولاد می شود.

بر اساس آیین نامه بتن ایران یا به اختصار آبا، استفاده از آرماتورهایی که به طور سطحی دچار زنگ زدگی شده اند، ممنوعیتی ندارد. این آیین نامه شامل چندین فصل و تعداد زیادی ماده (بند) است که به طور مفصل، ضوابط مربوط به حد مجاز زنگ زدگی میلگرد را بررسی می کند.

در بند 1-8-4 این آیین نامه، به نکات پیشگیری از بروز اکسایش میلگرد اشاره می شود. در این ماده، گفته شده که میلگرد فولادی را حتما در محیط کاملا خشک و بدون رطوبت قرار دهید.

در بند 4-8-2 آیین نامه آبا، استفاده از میلگردهایی را که تا حد پوسته پوسته شدن و خوردگی عمیق، دچار اکسایش شده اند، کاملا ممنوع می داند. البته در صورتی که این دو مورد سطح مقطع میلگرد را کاهش داده باشند، حکم ممنوعیت صادر می شود.

همچنین در فصل هشتم این نظام نامه (بند 4-4-1-8)، توصیه شده که آرماتور در معرض مواد چسبنده، آلوده و روغنی قرار نگیرد و اشاره مستقیمی به زنگ زدگی آن نشده است.

این فصل در بند 5-4-1-8 به نکته دیگری درباره اکسایش میلگرد اشاره کرده و به صراحت قرار دادن آن، در معرض خوردگی و کاهش سطح مقطع را ممنوع اعلام می کند.

در فصل چهارم این قانون نامه، به اکسایش میلگرد بیش از هر فصل دیگری اشاره شده است.

بند 3-13-4-9 فصل چهارم، الزام ماسه پاشی بر روی میلگردهای پوسته شده را بدون استفاده از برس سیمی مطرح می کند. در بند 2-8-4-9 نیز به اطلاعات تکمیلی ماسه پاشی با استفاده از دو روش یا آزمایش اشاره است.

زنگ زدگی میلگرد طبق انجمن بتن آمریکا (ACI)

انجمن بتن آمریکا نیز در خصوص زنگ آهن میلگرد قوانین زیر را ارائه داده که توجه به آن ضروری است:

• حفاظت از میلگردها در برابر هرگونه ضربه فیزیکی و تغییرات سطحی
• تمیز و عاری بودن محل قرارگیری میلگرد از هر گونه آلودگی، رنگ، گریس و رطوبت
• نبود هر گونه اکسایش عمیق و پوسته روی میلگرد فولادی
• امکان استفاده از آرماتور با زنگ زدگی سطحی

چرا آیین نامه ها استفاده از میلگرد زنگ زده را ممنوع نکرده اند؟

در کتاب دستنامه اجرای بتن، در ماده 5-3 دلیل این موضوع تحت عنوان حمل و انبار کردن آرماتورها بیان شده است. در این قسمت، گفته می شود که آرماتورها باید در شرایط مناسب حمل و انبار شوند تا هیچ گونه خمیدگی و تغییر شکلی در آنها رخ ندهد. هم چنین محل قرارگیری میلگرد را عاری از هر گونه رطوبت و آلودگی اعلام کرده است.

مطالعات بسیار زیادی در حال انجام است و برخی از آنها ثابت می کند که ایجاد یک لایه نازک زنگ زده بر روی فولاد، باعث افزایش چسبندگی آن به بتن می شود. البته در خصوص این موضوع، هنوز مطالعات بسیار زیادی در حال انجام است.

انواع زنگ زدگی میلگرد

میزان زنگ زدگی در سطح میلگرد بسته به شرایط محیطی و رطوبت، متفاوت است. به طور کلی می توان زنگ زدگی آرماتور را به دو دسته سبک و سنگین تقسیم بندی کرد.

هنگامی که یک لایه قرمز، قهوه ای روشن یا نارنجی بر روی سطح آرماتور ایجاد شود، اصطلاحا زنگ زدگی سبک رخ داده است. این نوع اکسایش در مراحل اولیه قرار داشته و جای نگرانی نیست. این نمونه، همانی است که در آیین نامه ها به آن اشاره شده و موجب چسبندگی بیشتر به بتن می شود.

اما زمانی که در سطح میلگرد شاهد یک لایه اکسایش غیرطبیعی و ضخیم باشیم، زنگ زدگی سنگین رخ داده و استفاده از آرماتور مجاز نیست. وجود آثار خوردگی و تشکیل حفره، از نشانه های اکسایش شدید است و قبل از استفاده، باید عملیات تمیز کردن آن انجام شود.

روش های زنگ زدایی میلگرد

همانطور که اشاره شد، استفاده از میلگرد با زنگ زدگی سنگین مجاز نیست و حتما باید عملیات زنگ زدایی انجام شود. استفاده از برس سیمی، یکی از آسان ترین و کم هزینه ترین روش های از بین بردن زنگ زدگی آهن است. اما فراموش نکنید که این روش، به دلیل وارد کردن ضربات تهاجمی و کاهش سختی سطح میلگرد، توصیه نمی شود.

روغن کاری سطحی، رنگ کاری، پوشش گالوانیزه، استفاده از بلو و ترکیبات شیمیایی VCI و VPI از مهم ترین شیوه های زنگ زدایی میلگرد به شمار می روند که مورد تایید استانداردهای جهانی است.

زنگ زدگی محصولاتی که در ترکیبات خود آهن دارند، امری اجتناب ناپذیر و غیرقابل انکار است. در واقع آهن، با اکسیژن هوا و رطوبت واکنش نشان داده و پدیده اکسایش اتفاق می افتد. میلگرد نیز به عنوان مهم ترین مقطع فولادی در صنعت ساختمان سازی، از این قاعده مستثنی نیست. استانداردهای جهانی ثابت کرده اند که حد مجاز زنگ زدگی میلگرد، در محدوده مشخصی قرار گرفته و در برخی موارد باز هم قابل استفاده است. در این مقاله به ضوابط اکسایش میلگرد پرداختیم و بهترین روش های تمیز کردن آن را معرفی کردیم.

زنگ زدگی قابل قبول میلگرد چقدر است؟

به اندازه ای که سطح مقطع میلگرد به علت پوسته شدن، کاهش پیدا نکند.

آیین نامه های زنگ زدگی میلگرد کدامند؟

معروف ترین آنها، نظام نامه بتن ایران (آبا) و بتن آمریکا (ACI) هستند.

آیا میلگرد داخل بتن دچار زنگ زدگی می شود؟

خیر، بتن نقش محافظتی داشته و از واکنش آهن با اکسیژن جلوگیری می کند.