سازه بتنی یا فلزی؟ کدام امن‌ تر و اقتصادی تر است؟

در ایران رایج‌ترین سازه‌ها، سازه‌های بتنی و فلزی هستند که هر کدام با نظارت عوامل اجرایی شهرداری اجرا می‌شوند. اما اینکه کدام سازه برای ما بهتر است برای بسیاری از افراد سوال مهمی است. سازه بتنی یا فلزی؟ به نظر شما کدام یک می‌تواند سازه امن‌تر و همچنین اقتصادی‌تری باشد؟ قبل از تصمیم گیری در مورد این سوال‌ها، باید مزایا و معایب هر دو نوع سازه را بسنجید. ما در این مطلب شما را با مزایای هر کدام از این سازه‌ها آشنا می‌کنیم و تصمیم گیری نهایی را به عهده خودتان می‌گذاریم. با ما همراه باشید.

فایل صوتی

فایل ویدئویی

سازه بتنی یا فلزی؟

در شهرهای مختلف از انواع سازه‌ها برای ساخت بناهای مختلف استفاده می‌شود. حتما شما نیز بسیاری از پروژه‌های در حال ساخت را دیده‌اید. ممکن است این سوال برای شما نیز پیش آمده است که کدام سازه بهتر است؟

این برتری می‌تواند از جوانب مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد و باید عوامل مختلفی را برای مقایسه و انتخاب در نظر گرفت. ایمنی، هزینه، سرعت انجام پروژه، بازگشت سرمایه و … از جمله عواملی است که می‌توان در مقایسه سازه بتنی و فلزی در نظر گرفت. در پاسخ به این سوال که سازه بتنی یا فلزی بهتر است، باید به صورت جداگانه هرکدام را بررسی کنیم.

سازه بتنی

در ابتدا به طور کلی به معرفی سازه بتنی می‌پردازیم تا با مصالح و نحوه اجرای آن آشنا شوید. در سازه بتنی از مصالحی مانند سیمان، شن، ماسه و میلگرد استفاده می‌شود. در این سازه ابتدا فونداسیون، ستون و تیرهای اصلی به کمک میلگردهای ساده و آجدار بافته می‌شوند و طرح و نما کاملا مشخص می‌شود.

سپس به کمک بتن ریزی، اسکلت ساختمان ایجاد می‌گردد. این سازه‌ها در کشور بسیار رایج شده‌اند و افراد و موسسات زیادی ساختمان‌های خود را به این شیوه می‌سازند.

سازه فلزی

در مقایسه سازه بتنی یا فلزی باید گفت که این سازه از سازه‌های قدیمی و پرکاربرد در کشور است. در سازه فلزی از انواع تیرآهن‌ها بهره گرفته می‌شود. تیرآهن‌ ستون‌ها و شاکله ساختمان را تشکیل می‌دهند. برخی از این مقاطع فولادی ابتدا با جوشکاری به هم متصل می‌شوند تا ستون‌های مقاومی را تشکیل دهند، سپس با کمک جرثقیل این مقاطع فولادی با توجه به نقشه‌ای که مهندس ساختمان در نظر گرفته به صورت افقی و عمودی به هم جوش می‌خورند و اسکلت کلی ساختمان به دست می‌آید.

یک سازه فولادی یکپارچگی خود را برای مدت طولانی‌تری حفظ می‌کند و در صورت لزوم به تعمیر و نگهداری سالانه زیادی نیاز نخواهد داشت. ساختمان‌های فلزی از پیش ساخته، دائماً برای شما کار می‌کنند و اگر تصمیم به فروش آن گرفتید، می‌توانید از این طریق کسب درآمد داشته باشید. علاوه بر این، ساختمان‌های فلزی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر زلزله، طوفان، بارش شدید برف، باد شدید، سیل و دیگر عناصر طبیعی مقاوم هستند.

مقاومت در کدام سازه بیشتر است؟

در پاسخ به این سوال که سازه بتنی یا فلزی، کدام از این دو، مقاومت بیشتری دارند، باید گفت که تمام سازه‌هایی که در کشور در حال ساخت هستند، زیر نظر مهندسان و عوامل اجرایی مربوطه اجرا می‌شوند. اگر سازه‌ای نتواند به عنوان سرپناه مطمئنی برای افراد ساکن باشد، به هیچ عنوان مجوز ساخت داده نمی‌شود. اینکه شما قصد آغاز ساختمان چند طبقه را دارید بسیار مهم است. در همان ابتدا به شما مسیر صحیح ساخت یک سازه توسط مهندسین و ناظرین داده می‌شود.

از نظر مقاومت در برابر زلزله هر دو سازه کارایی بالایی داشته و عملکرد خوبی در سالیان اخیر از خود نشان داده‌اند. سازه‌های فلزی و بتنی از این نظر مورد تایید هستند و البته باید خاطر نشان شد که ساخت پروژه باید دقیقا با استانداردهای گفته شده مطابقت داشته باشد و نباید نظر شخصی را وارد مسئله کنیم.

مقایسه سازه بتنی یا فلزی از جمله حوادث غیرمترقبه مانند، آتش سوزی است. در این مورد سازه فلزی به دلیل اینکه فولاد مقاومت پایینی در برابر حرارت دارد، توصیه نمی‌شود. مقاومت سازه بتنی در برابر آتش سوزی به مراتب بسیار بیشتر است و یک مزیت مهم تلقی می‌شود. با اینکه سازه‌های فلزی را با برخی مسائل از این نظر نیز مقاوم می‌کنند، اما به نظر از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست.

سرعت اجرا در کدام سازه بیشتر است؟

مقایسه سازه بتنی یا فلزی از نظر سرعت اجرای هرکدام هم مسئله مهمی است. در بسیاری از مواقع افراد به زمان اجرای سازه حساسیت نشان می‌دهند. شاید این مورد برای شما مهم نباشد، اما در مقایسه این دو سازه از نکات مهم است و می‌توان یکی را بر دیگری برتر دانست. واضح است که سرعت اجرای سازه فلزی بیشتر است و این سازه در مدت زمان کمی آماده می‌شود‌. در اسکلت بتنی طبقات پشت سرهم ساخته می‌شوند و با اتمام طبقه زیرین، عملیات طبقه بعدی شروع می‌شود.

در اسکلت فلزی پس از آماده سازی ستون‌ها چندین طبقه در مدت زمان خیلی کمی ایجاد می‌شود. با توجه به اینکه زمان بهره برداری از ساختمان در سازه فلزی زودتر خواهد بود، می‌تواند در بازگشت سریع سرمایه تاثیر مثبتی داشته باشد. از این نظر سازه فلزی بر سازه بتنی برتری دارد و می‌توان یک مزیت مهم قلمداد کرد.

بررسی هزینه سازه‌های بتنی و فولادی

بدون شک از عوامل بسیار مهم در ساخت ساختمان هزینه نهایی و همچنین هزینه ثابت اولیه است که برای شروع پروژه باید در نظر گرفت. در مقایسه سازه بتنی یا فلزی باید گفت که با توجه به این‌که در سازه بتنی طبقات پشت سر هم ساخته می‌شوند، می‌توان ابتدا یکی از طبقات را تکمیل کرد و به این طریق هزینه شروع پروژه بسیار پایین می‌آید. همچنین با این کار فرصت مناسبی برای به آوردن هزینه‌های بعدی مهیا می‌شود.

در سازه فلزی این ممکن فراهم نیست و بهتر است تمام تیرآهن‌های لازم برای ساخت سازه در همان آغاز تهیه شود و پروژه یکجا انجام گیرد. با این حال مشخص است که در مقایسه این دو سازه، سازه فلزی هزینه بیشتری برای شروع می‌طلبد. در این مقیاس، سازه بتنی اقتصادی‌تر و به صرفه‌تر است. البته تنها این پارامترها برای تصمیم نهایی کافی نیست و باید مسائل دیگری نیز در نظر داشته باشید.

افراد زیادی بر روی وام مسکن حساب ویژه‌ای باز می‌کنند، این افراد می‌توانند از فاصله زمانی ساخت طبقات در سازه بتنی استفاده لازم را ببرند. نقدینگی برای ساخت سازه فلزی لازم و ضروری است، اما در سازه‌های بتنی می‌توان از وام‌ها نیز استفاده کرد و به تدریج طبقات را بالا آورد.

هزینه ساخت اسکلت فلزی سازه بتنی یا فلزی

در این مجال می‌خواهیم هزینه تقریبی ساخت سازه بتنی یا فلزی را برای شما محاسبه کنیم و آن را با هزینه ساخت سازه بتنی مقایسه کنیم. مهم‌ترین هزینه، هزینه تیرآهن‌های مصرفی در پروژه است. این هزینه به قیمت روز آهن آلات بستگی دارد و باید این قیمت را از سایت‌های معتبری نظیر اصفهان آهن بگیرید. به ازای هر متر مربع بسته به نقشه و تراکم ساختمان، حدود ۸۵ الی ۱۳۰ کیلوگرم تیرآهن لازم خواهد بود، شما می‌‍توانید این عدد را در متراژ زمین خود ضرب کنید و قیمت تیرآهن را به دست آورید.

هزینه دیگری که باید در نظر گرفت، دستمزد جوشکاران و افراد حاذق در این امر است که به ازای هر کیلوگرم محاسبه می‌شود. این مبلغ نیز می‌تواند جزء مبالغ چشمگیر در پروژه باشد. هزینه بتن مصرفی در پی و سقف‌ها نیز در ردیف سوم هزینه ساخت اسکلت فلزی جای می‌گیرد.

هزینه ساخت اسکلت بتنی

در برآورد هزینه اجرای اسکلت بتنی، مهم‌ترین عامل میلگرد است. میلگردها در این سازه در هر متر مربع حدود ۴۵ کیلوگرم مصرف می‌شوند و البته این رقم به صورت تقریبی است و می‌تواند بسته به نوع نقشه و نوع ساختمان بیشتر و یا کمتر باشد. قیمت میلگرد به همین دلیل از اهمیت زیادی برخوردار است و افراد زیادی در سایت‌های مختلف این قیمت را دنبال می‌کنند.

البته تنوع میلگرد استفاده شده بسیار زیاد است و همه این موارد باید در محاسبه هزینه لحاظ شود. هزینه بتن مصرفی در این سازه به مراتب از سازه فولادی بیشتر خواهد بود. در مقایسه سازه بتنی یا فلزی باید گفت که دستمزد ساخت سازه هزینه مهم دیگری است که تمی‌توان از آن چشم پوشی کرد. آرماتوربندی یک حرفه است و حقوق مخصوص به خود را دارد.

با این توضیحات بدون شک شما متوجه شدید که قیمت تمام شده سازه فولادی از سازه بتنی بالاتر خواهد بود. شما می‌توانید برای هر کدام از سازه‌ها به متراژ زمین مورد نظر خود هزینه را برآورد کنید و در نهایت سازه مورد نظر را آغاز نمایید.

مقایسه سازه بتنی و فلزی از نظر پارامترهای مختلف

سازه بتنی و فلزی را از جهت پارامترهای مختلفی می‌توان با هم مقایسه کرد که ما به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

موقعیت جغرافیایی

در مقایسه سازه بتنی یا فلزی باید گفت که در شهرهای ساحلی، به دلیل رطوبت بالا،خوردگی فولاد مسئله مهمی است؛ بنابراین بهتر است در این نوع شهرها ساختمان‌ها از نوع بتنی ساخته شوند.

تاثیر اکیپ اجرایی

در بعضی از شهرها، پیمانکاران سازه‌های فلزی بیشتر هستند. از جمله این شهرها می‌توان به شهر مشهد اشاره کرد؛ این در صورتی است که در شهرهایی مانند اصفهان، معمولا پیمانکاران سازه بتنی بیشترند. پس این مسئله می‌تواند یکی از پارامترهای مهم در انتخاب سازه فلزی یا بتنی باشد.

معماری

در مقایسه سازه بتنی یا فلزی باید گفت که از نظر معماری چون اسکلت بتنی حجیم تر از اسکلت فولادی است، ممکن است این ترس وجود داشته باشد که به معماری ما ضربه زیادی خورده می‌شود. اما اینطور نیست؛ در اسکلت بتنی می‌توانیم دهانه های بلندتری را با هزینه کمتری ایجاد کرده و از تعداد ستون ها کم کنیم.

طول عمر سازه

قیمت نهایی سازه نشانگر برتری سازه نخواهد بود و باید بسیاری از مسائل دیگر را مورد بررسی قرار داد. یکی از مسائلی که باید خاطر نشان شد، طول عمر سازه است. همه می‌دانید که بتن با گذشت زمان دچار فرسایش می‌شود و به اصطلاح می‌توان گفت افت کیفیت دارد. مهندسین برای سازه‌های بتنی عمر مشخصی تعیین می‌کنند و این مسئله می‌تواند ضعف مهمی بر سازه بتنی باشد.

در سازه‌های فلزی این مشکل وجود ندارد و فولاد بدون فرسایش همواره باقی می‌ماند. یکی از مهم‌تربن مزایای اسکلت فلزی همین مسئله است و همین مسئله باعث شده تا همچنان در کشور از این سازه به ندرت استفاده شود.

سهولت در اجرا

به نظر شما کدام سازه آسان‌تر ساخته می‌شود؟ آنچه که مشخص است، برای ساخت هر سازه باید از افراد صاحب تجربه و اهل فن استفاده کرد. حساسیت و مهارت در سازه فلزی بسیار بالا است و نمی‌توان در این فرآیند از هر فردی استفاده کرد.

در سازه بتنی عملیات با یک آرامش خاص انجام می‌شود و از افراد مبتدی نیز می‌توان استفاده کرد. سهولت ساخت سازه بتنی کاملا واضح است و حتما شما در سطح شهر بارها و بارها این عملیات را از نزدیک دیده‌اید.

مقاومت در برابر حوادث مختلف و آتش سوزی

قطعا همه ما می‌دانیم که بتن در برابر آتش سوزی مقاومت بیشتری به نسبت فولاد دارد. بنابراین سازه‌های بتنی مقاومت بالاتری در برابر آتش سوزی و حوادث مختلف دارند.

زمان اجرا

سازه های فلزی، در زمان کمتری ساخته می‌شوند. در صورت ساخت اسکلت فلزی در کارخانه مدت زمان اجرا به صورت بیشتری نیز کاهش می‌یابد. اما در اسکلت بتنی، به دلیل رعایت زمان گیرش اولیه بتن، به مدت زمان بیشتری نیاز است تا سازه کامل شود. سرعت بالا در اجرای سازه فلزی باعث کاهش هزینه‌ها و همچنین  زمان بهره برداری پروژه می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت:

• در مقایسه سازه بتنی یا فلزی، اسکلت فلزی حدود 70 درصد گران‌تر از اسکلت بتنی است.
• اجرای اسکلت بتن به تعداد سقف، محل ، دسترسی و … بستگی دارد و ممکن است نسبت به این موارد متغیر باشد.
• مدت زمان عملیات اجرایی اسکلت بتن به نسبت اسکلت فلزی، چیزی حدود 3 برابر است.
• قیمت مصالح به کاررفته در سازه بتنی یا فلزی با توجه به شرایط اقتصادی کشور ثابت نیست و هرساله دچار تغییراتی می‌شود.

مقایسه کلی سازه سازه بتنی یا فلزی

جمع بندی

در این مطلب به مقایسه سازه بتنی یا فلزی پرداختیم. در ایران بسیاری از سازه‌ها به روش بتنی و فلزی ساخته می‌شوند و هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. در بررسی سازه بتنی و فلزی، وجود مزایا و معایب نسبی این دو سازه نسبت به یکدیگر کاملا مشخص است. سرعت اجرا، هزینه ساخت و طول عمر در سازه فلزی بیشتر است و در عوض مقاومت در برابر آتش سوزی، هزینه کم، سرعت کم و فرصت برای فراهم کردن هزینه از مزایای سازه بتنی محسوب می‌شود.

به طور کلی شما می‌توانید از هر کدام از سازه‌ها استفاده کنید. در مقایسه سازه بتنی یا فلزی، عوامل دیگری مانند شرایط جغرافیایی، عرف محیط، آب و هوای منطقه و تعداد طبقات ساختمان، در ساخت یک ساختمان مهم هستند که باید مد نظر قرار داده شوند.