فونداسیون نواری یا پی چیست؟

زمان مطالعه: 3 دقیقه

به طور کلی فونداسیون به دو دسته عمیق و سطحی تقسیم می شوند. فونداسیون نواری نوعی از فونداسیون های رایج سطحی است، که طبق مبنای خاص، در زیر ساختمان قرار می گیرد. فونداسیون ها از پی، ستون و دیوار تشکیل شده اند، که هر کدام نقش خاصی بر عهده دارند.

پی عضوی است که بار وارد شده بر ستون یا دیوار را به زمین منتقل می کند. ستون ها که معمولا از فولاد ساخته شده اند، بار وارد شده از طبقات را به پی منتقل می کنند. دیوارها که معمولا از آجر، فولاد یا بتن ساخته می شوند، بار وارده بر خود را به پی ها منتقل می کنند.

به طور کلی فونداسیون، بار ناشی از ساختمان را به زمین منتقل می کند. اولین مرحله در ساخت سازه ها گودبرداری زمین است، که با توجه به بار ساختمان و نوع خاک، عمق گودبرداری تعیین می شود. هدف از گودبرداری، آماده سازی و قرارگیری فونداسیون است. در این مقاله به بررسی انواع فونداسیون به خصوص فونداسیون نواری می پردازیم.

فونداسیون نواری

فونداسیون نواری، یکی از رایج ‌ترین انواع فونداسیون های گسترده است، که در ساخت ساختمان ‌های مسکونی و تجاری استفاده می ‌شوند. این مقاطع معمولا از بتن مسلح ساخته شده اند و به شکل نواری عریض که در اطراف ساختمان بوده و در خاک های سست مورد استفاده قرار می گیرند.

فونداسیون های نواری وظیفه انتقال بار به زمین را بر عهده دارد. فونداسیون نواری با توجه به شکل مقطع عرضی، نحوه قرارگیری در خاک، نوع بار تقسیم بندی می شود، که در جدول زیر از آورده شده اند.

نوع فونداسیون نواری	مقاومت	شکل مقطع عرضی	کاربرد
نواری مستطیلی	متوسط	مستطیل	ساختمان های با وزن متوسط
نواری مربعی	کمتر از نواری مستطیلی	مربع	ساختمان های معمولی با وزن کمتر
نواری دال	زیاد	دال	ساختمان های بزرگ و سنگین
نواری پاشنه دار	زیاد	مستطیل یا مربع با پاشنه	ساختمان هایی که نیاز به مقاومت بیشتری دارند
نواری مخلوط	متفاومت	ترکیبی از دو یا چند نوع فونداسیون نوواری	ساختمان هایی که شرایط خاصی دارند

اجزای فونداسیون نواری

فونداسیون نواری از، سه عنصر اصلی بتن، میلگرد و قالب تشکیل شده است. هر یک از این عناصر، نقش مهمی در عملکرد فونداسیون دارند. بتن ها به دلیل مقاومت کششی بالایی که دارند، ماده اصلی تشکیل دهنده فونداسیون محسوب می شوند. میلگردها با اتصال به یکدیگر و ایجاد شبکه در داخل بتن ها سبب تقویت مقاومت کششی بتن ها، شده اند.

قبل از بتن ریزی قالب را در جای مناسب قرار می دهند تا بعد از خشک شدن بتن ها زمانی که قالب را بر میدارند بتن ها به شکل مناسبی خشک شوند. قالب ها را از مواد محکمی مثل فلز و چوب می سازند تا بتوانند در برابر وزن بتن مقاومت کنند. نحوه قالب بندی باید به گونه ای آب بندی شود تا بتن از آن ها نشت نکند.

فونداسیون های نواری به دو دسته فونداسیون ساده و مسلح تقسیم می شوند. فونداسیون ساده در خاک های مقاوم و تراکم بالا استفاده می شود. فونداسیون های مسلح میلگردهای بیشتری نسبت به نوع ساده دارند و در خاک های سست با مقاومت پایین مورد استفاده قرار می گیرند.

مراحل ساخت فونداسیون نواری

ساخت فونداسیون نواری از شش گام  اصلی خاکبرداری، قالب بندی، بتن ریزی، آرماتور بندی، تراکم بتن ها، برداشتن قالب ها تشکیل شده است، که در ادامه هر کدام را توضیح می دهیم. بعد از ساخت فونداسیون، نگهداری از آن یک امر مهم محسوب می شود که باید به طور منظم مورد بررسی قرار گرفته شوند و در صورت بروز مشکل، آن را تعمیر کنند. مراحل اجرای فونداسیون نواری عبارتند از

• خاکبرداری: خاکبرداری تا عمق مورد نظر انجام می شود.
• قالب بندی: قالبی از چوب یا فلز ساخته می شود.
• بتن ریزی: بتن ها داخل قالب ریخته می شوند.
• آرماتور بندی: میلگردها را در داخل بتن قرار می دهند.
• تراکم بتن: بتن ها را برای افزایش مقاومت، با استفاده از دستگاه های مخصوص فشرده می کنند.
• برداشتن قالب ها: بعد از چند روز قالب ها را بر می دارند.

مزایا و معایب فونداسیون نواری

همانطور که گفته شد فونداسیون نواری به دلیل مزایایی که دارد جز پرکاربردترین فونداسیون ها به حساب می آید؛ چون در ساختارش از بتن و میلگرد استفاده می کنند، ماندگاری بالایی داشته و می تواند وزن زیادی را تحمل کند. با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه استفاده از فونداسیون نواری انتخابی به صرفه بوده و در کاهش هزینه ها نقش اساسی دارد.

معایب	مزایا
هزینه متغیر	مقاومت بالا
نیاز به فضای زیاد	قابلیت تحمل بارهای زیاد
اجرای دشوار	انعطاف ‌پذیری بالا
نیاز به مهارت و تجربه بالا	قابلیت استفاده در انواع خاک
نیاز به عایق ‌بندی مناسب	عمر طولانی

با توجه به خصوصیات گفته شده فونداسیون نواری، گزینه مناسبی برای ساختمان ‌های چند طبقه و صنعتی هستند و در مناطق زلزله خیز نیز مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع مقاطع، می‌ توانند بارهای سنگین را به صورت یکنواخت در خاک توزیع کند و از نشست ساختمان جلوگیری کند. اجرای این فونداسیون از نظر اقتصادی با توجه به کاربردی که دارد به صرفه است.