سقف تیرچه و بلوک
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
اگر به طرح و ساخت اکثر خانه‌های کشورمان دقت نمایید متوجه خواهید شد که بیشتر سقف‌ها از نوع تیرچه و بلوک هستند. رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع سقف در کشور ما سقف تیرچه و بلوک است. سهولت در اجرای آن و صرف هزینه‌های کم موجب شده تا سازندگان زیادی به استفاده از آن در سازه‌های خود ترغیب شوند. گستردگی استفاده از تیرچه و بلوک در سازه‌های بتنی و فلزی قابل مشاهده است اما در کنار تمام مزایایی که دارد، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد.
سقف تیرچه و بلوک چیست؟
تامین و ساخت سقف و یک سرپناه از سالیان دور برای انسان‌ها یک دغدغه به حساب می‌آید. در طول سالیان متمادی بشر به منظور ساخت سرپناه راه‌های بی‌شماری را امتحان کرده است. در این پروسه ساخت سقف‌ها یکی از پرهزینه‌ترین و زمان‌برترین بخش‌های ساخت است که می‌توان نام برد. نوع سقف تولید شده بر اساس اسکلت و بدنه ساختمان می‌تواند در دو نوع بتنی و فولادی انجام شود.
تیرچه و بلوک نوعی از سقف‌های بتنی است که در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع یک دال یک طرفه است که در ساخت سازه‌های چندطبقه کاربرد دارد. وظیفه اصلی سقف تیرچه و بلوک انتقال نیروهای افقی و قائم ایجاد شده از نیروهای جانبی و بارهای اضافه مانند باد و زلزله به سایر قسمت‌های سازه است. این بخش به کمک بلوک‌های توخالی با وزن بسیار سبک از بتن و یا سفال برای ایجاد و کاهش بار وارد شده به سقف استفاده می‌شود.
سقف تیرچه و بلوک یکی از متداول‌ترین نوع ساخت سقف در صنعت ساختمان‌سازی است. این بخش از دو جز تیرچه به عنوان تیر فرعی و بلوک به منظور پر کردن فضای خالی بین تیرچه‌ها تشکیل شده است.
سقف های مرکب عرشه فولادی با بهره گیری از ورق های گالوانیزه و فرم یافته توسط متخصصین اجرا می‌شوند که سرعت تکمیل سازه رمغقف های مرکب عرشه فولادی با بهره گیری از ورق های گالوانیزه و فرم یافته توسط متخصصین اجرا می‌شوند که سرعت تکمیل سازه رمغا بالا می‌برند.
استفاده از این مقاطع فولادی تاثیر به‌سزایی در کاهش وزن ساختمان‌ها و افزایش فاصله تیرها دارد. در این روش امکان سقف گذاری و بتن ریزی به صورت همزمان وجود دارد و این یک مزیت محسوب می‌شود. اگر می‌خواهید در مورد این نوع سقف‌ها هم اطلاعاتی داشته باشید، روی لینک مربوطه کلیک کنید.
نحوه عملکرد سقف تیرچه و بلوک
سقف تیرچه و بلوک در ساخت سازه‌هایی اعم از ساختمان‌های فلزی، آجری و بتنی مسکونی و اداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساخت این سازه‌ها سطح زیری سقف مسطح شده و آماده اندودکاری می‌شود.
این کار به دو روش یکی با نصب سقف کاذب بر روی سطح زیرین و یا پرسازی فضاهای خالی بین پشت‌بندها با مصالح سبک انجام می‌شود. استفاده از این مصالح که می‌تواند به عنوان یک عایق حرارتی نیز عمل کند تنها به منظور پر کردن سقف می‌باشد و در صورت تخریب هیچ خللی در روند اجرایی سقف ایجاد نمی‌کند.
نحوه ساخت سقف تیرچه و بلوک
استفاده از دو روش کاربرد مصالح پیش‌ساخته و بتن‌ریزی در ساخت سقف تیرچه و بلوک از رایج‌ترین نوع آن است. در این روش مصالح استفاده شده مانند تیرچه‌های فولادی، بتنی، آرماتورهای کششی، برشی و پوشش بتن آرماتورها در کارخانه تولید شده و در محل پروژه تحویل داده می‌شود.
در این شیوه قالب تحتانی کاملا حذف می‌شود. تیرچه‌ها در کارگاه ساختمانی در فاصله‌های مشخص قرار می‌گیرند. تیرچه‌ها یا به صورت فولادی با جان باز و یا تیرچه‌های بتنی با آرماتورهای کششی و برشی با پوشش بتن آرماتور اصلی به صورت پیش‌ساخته تولید می‌شود. بعد از شمع بندی زیر تیرچه‌ها، بلوک‌ها را بین دو تیرچه مجاور قرار می‌دهند. در مرحله آخر با جای گذاری آرماتورهای حرارتی بتن‌ریزی انجام می‌شود. این کار توسط دستگاه‌هایی مانند انبر و قیچی میلگرد، پمپ بتن و ویبراتور انجام می‌شود.
اولین مرحله از تولید سقف تیرچه و بلوک، نصب تیرچه‌ها بین دو دهانه است. این تیرچه‌ها در فاصله‌های 50 سانتی‌متری از یکدیگر توسط کارگران در بین دهانه‌ها قرار داده می‌شوند. در این مرحله باید بسیار مراقب باشید تا بتن پاشنه بدون شکستگی نصب شود.
مرحله دوم، مرحله شمع بندی زیر تیرچه‌ها است. شمع‌ها بافاصله‌های 1 متر و 20 سانتی‌متری در زیر تیرچه‌ها قرار می‌گیرند. در جهت عمود بر تیرچه‌ها از الوارهای چهارتراش چوبی در فاصله‌های 1.5 متری استفاده می‌شود.
در اینجا نوبت به بلوک‌بندی و پر کردن فضای خالی بین تیرچه‌ها می‌رسد. با کمک فوم‌های یونولیت پیش‌ساخته شه تمام فضاهای خالی بین تیرچه‌ها پر می‌شود. بلوک و یونولیت در واقع قالب‌های سقف هستند.
در گام بعدی به منظور جلوگیری از جمع شدگی یا افت و پیشگیری از تنش‌های حرارتی از میلگرد یا آرماتورهای افت و حرارت استفاده می‌شود. این میلگردها به صورت عمود بر هم و در فاصله‌های 25 سانتی‌متری از یکدیگر قرار می‌گیرند.
قالب بندی اطراف تیرچه‌ها مرحله بعدی است. در این جا از قالب‌های فلزی در اکثر پروژه‌ها و در برخی دیگر از قالب‌های چوبی استفاده می‌شود. مهم‌ترین نکته محکم نمودن قالب‌ها است به نحوی که در هنگام بتن‌ریزی قالب‌ها از جای خود تکان نخورند.
در نهایت مرحله بتن‌ریزی سقف و تیرهای بتنی است. بتن‌ریزی از طریق دستگاه مخصوص همزن و لوله‌ها به محل مورد نظر پمپاژ می‌شود. با کمک ماله‌کشی توسط کارگران باید سطح کار را صاف نمود.
اجزای سقف تیرچه و بلوک
تیرچه: در ساخت این نوع سقف بسته به نوع اسکلت بدنه‌ای سازه دو نوع تیرچه بتنی و فولادی استفاده می‌شود. تیرچه‌های بتنی شامل بتن و آرماتورهای فولادی است که به صورت پیش‌ساخته در دو نوع خرپایی ( رایج‌ترین نوع که شامل خرپایی فولادی و پاشنه بتنی است) و پیش تنیده (با کمک کشیدن و مهار کردن آرماتورها یک تنش با فشار ثابت و دائمی را به بتن وارد می‌کنند) تولید می‌شود.
بلوک
قطعه توخالی به منظور پر کردن فضای خالی بین دو تیرچه است که به صورت پیش‌ساخته تولید می‌شود. ابعاد و اندازه بلوک بسته به ضخامت سقف و فاصله موجود بین تیرچه‌ها متغیر است. این عضو غیر سازه‌ای تنها برای قالب بندی سازه است و هیچ بار اضافه‌ای را تحمل نمی‌کند. بلوک‌ها معمولا از بتن، سفال و یا یونولیت و موادی که اثر شیمیایی بر روی بتن نداشته باشد تشکیل می‌شوند.
آرماتورهای افت (جمع شدگی) و حرارت، آرماتور منفی
این نوع آرماتورها به منظور جلوگیری از ایجاد تنش‌های متفرقه در بتن پوششی و هم چنین جذب و از بین بردن تنش‌های ناشی از افت و جمع شدگی و تغییرات دمایی در دو جهت عمود بر هم و در بالای بتن سقف و بلوک قرار می‌گیرند. آرماتورهای منفی قبل از بتن‌ریزی در هر یک از تیرچه‌ها و در محل تکیه‌گاه به سازه اضافه خواهند شد.
کلاف میانی
این بخش از سقف تیرچه و بلوک به منظور توزیع بار یکسان بر روی سقف و تقویت دیافراگم افقی ساختمان در قسمت عمود بر امتداد تیرچه‌ها استفاده می‌شود. جهت قرارگیری کلاف میانی عمود بر جهت تیرچه‌ها است که در سقف مشخص‌شده است.
بتن پوششی
این قسمت در کارخانه پس از جایگذاری تیرچه و بلوک، بتن‌ریزی می‌شود و در صورت داشتن مقاومت کافی در کنار آرماتورهای کششی تیرچه مقدار بار تحمیل شده به سقف را جذب می‌کند. طول دهانه و بار وارد آمده مقدار ضخامت بتن پوششی را مشخص می‌کند.
مزایای استفاده از سقف تیرچه و بلوک
استفاده از سقف‌های تیرچه و بلوک در ساختمان‌سازی بسیار متداول‌تر است. سقف تیرچه و بلوک برخلاف سقف‌های طاق ضربی و دال بتن مسلح یکپارچه دارای مزایای بیشتری است. از جمله این مزایا عبارت‌اند از:
- صرفه جویی در مصرف بتن به دلیل حذف قالب تحتانی و استفاده از بلوک‌های تو خالی
- استفاده کمتر از آرماتورها به علت استفاده از بلوک‌ها و کاهش فضای بتنی که منجر به صرف هزینه‌های مصرفی کمتری می‌شود.
- ساخت تیرچه و بلوک با کیفیت بالا در کارخانه و عدم نیاز به نیروی کار بیشتر
- حمل و نصب آسان آن در ساختمان‌های با طبقات کم
- سهولت و تسریع در نصب، کنترل دقیق بر میزان بتن پوششی آرماتورها به دلیل پیش‌ساخته بودن تیرچه و بلوک
- عدم نیاز به نیروهای متخصص برای قالب بندی و آرماتوربندی سقف‌های بتنی
- انجام بتن‌ریزی به صورت یکپارچه و استفاده از بتن کمتر نسبت به سقف‌های بتن آرمه
- عملکرد مناسب سقف تیرچه و بلوک در برابر حوادثی مانند زلزله نسبت به سایر سقف‌ها به دلیل استفاده از فرم صلب در تولید
- کاربرد و عملکرد آم به عنوان یک عایق حرارتی
- کاهش بار مرده سقف به دلیل مسلح بودن زیر سقف و ایجاد یک لایه باریک از نازک کاری
- عدم نیاز به ملات زیاد برای کف سازی به دلیل یکنواخت بودن سطح بالایی سقف
- عایق مناسب در برابر آتش و صدا
- مقاومت بالا در برابر نیروهای وارد آمده به سقف، سبک‌سازی سقف
معایب سقف تیرچه و بلوک
همانند سایر موارد، سقف تیرچه و بلوک در کنار تمام مزایایی که دارد، معایبی را نیز به همراه دارد:
- عدم استفاده در دهانه‌های بزرگ و پشتیبانی تا فاصله حداکثر 8 متر دهانه
- چنانچه مقطع تیرچه‌ها باریک باشد موجب کاهش مقاومت سقف در برابر حوادثی مانند زلزله می‌شود.
- به دلیل پیش‌ساخته بودن تیرچه‌ها در کارگاه‌ها ممکن است نظارت کافی بر کیفیت ساخت وجود نداشته باشد.
- امکان شکستگی در پاشنه تیرچه وجود دارد.
سقف تیرچه و بلوک در بین تمامی سقف‌های مورد استفاده برای ساختمان‌سازی از نوع پرکاربرد و رایج آن به حساب می‌آید. تیرچه‌های یک عامل فرعی هستند که توسط بلوک‌ها به عنوان عامل پرکننده فضای بین دو تیرچه پر می‌شوند. علاوه بر این سقف تیرچه و بلوک به منظور کاهش بار مرده وارد آمده به ساختمان نیز استفاده می‌شود. این سازه به صورت پیش‌ساخته به منظور سهولت در نصب و سرعت بخشیدن به روند کار اجرایی پروژه تولید می‌شوند.