فولاد SPK چیست و چه کاربردهایی دارد؟

زمان مطالعه: 4 دقیقه

کارخانه آلمانی بوهلر (Buhler) با بیش از یک قرن سابقه درخشان، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مقاطع فولادی در جهان است. فولاد ابزار SPK از پرفروش‌ترین محصولات این کارخانه بوده و بر اساس کاربرد و ساختار، انواع مختلفی دارد. واژه لاتین SPK مخفف کلمه‌ی Special K است و نماد مقاومت و سختی این فولاد به شمار می‌رود، زیرا طی فرآیند نورد سرد تولید می‌شود.

در پاسخ به این سوال که فولاد SPK چیست می‌توان گفت این محصول یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تولیدات کارخانه آلمانی بوهلر است، که بر اساس نوع استاندارد تولید و خواص مکانیکی دارای انواع گوناگونی است. بنابراین با ادامه مطلب همراه باشید تا به بررسی ویژگی‌ها، خواص، کاربرد و عملیات بهبود آن بپردازیم. نام دیگر این محصول، فولاد پرکربن_پرکروم یا K100 است که در صنایعی مانند ریخته گری، ابزارآلات پیرایش، چوب کاری، آجرسازی، داروسازی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. تولید این فولاد بسیار مقاوم، به کمک روش‌های ریخته‌گری و نورد سرد تولید می‌شود.

فایل صوتی

فایل ویدئویی

فولاد SPK چیست؟

به عنوان یک فرد متخصص در حوزه آهن آلات ساختمانی و صنعتی بهتر است، بدانید که فولاد SPK چیست و در چه مواردی کاربرد دارد. به طور کلی فولاد ابزارها بر اساس روند تولید به سه دسته تندبر، سرد‌کار و گرم‌کار طبقه‌بندی می‌شوند که SPK در دسته نوردسرد قرار می‌گیرد. برای آشنایی کامل با این سه روش، به مقاله فولاد ابزار مراجعه کنید.

فولاد ابزارهای سردکار نیز دارای سه نوع O، A و D هستند که فولاد SPK از نوع پرکربن_پرکروم یا همان دسته D است؛ به همین دلیل سختی و مقاومت فوق العاده بالایی دارد. ترکیبات شیمیایی این محصول بر اساس آمار ارائه شده توسط کارخانه آن شامل کربن، منگنز، کروم، سیلیسیم، فسفر و گوگرد است.

با تغییر عناصر بالا و اضافه کردن موادی مانند تنگستن و وانادیوم، فولادهای SPK R و SPK NL تولید می‌شوند. بنابراین تغییر در درصد مقادیر این عناصر، موجب تغییر در خواص مکانیکی و تولید محصول جدید با کاربردهای متفاوت می‌شود.

کاربردهای فولاد SPK چیست؟

حالا احتمالا این سوال برایتان پیش می‌آید که کاربرد فولاد SPK چیست. این محصول به علت مقاومت بسیار بالا در برابر سایش، کارایی فراوانی در انواع صنایع دارد. اما به طور کلی فولاد K100، دارای کاربردهای زیر است.

• ساخت قالب‌های شکل‌دهی
• ساخت قالب لوله و سنبه
• قیچی مخصوص برای برش ورق‌ها
• ساخت ابزارآلات مخصوص به پردازش سنگ
• ابزارآلات موسیقی مانند قالب پیانو
• ابزارآلات برش‌کاری مانند برش چوب
• تولید و ساخت انواع حدیده
• ساخت ابزارآلات آجرسازی مانند ورق پوششی
• تجهیزات داروسازی مثل ابزار پرس
• و کلیه‌ی تجهیزات مقاوم در صنایع مختلف

به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که فولاد K100 به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت، ساییدگی و فشار برای تولید انواع ورق و میلگرد مناسب است.

ویژگی های فولاد SPK چیست؟

این محصول به دلیل داشتن مقادیر زیادی کروم و کربن، از مقاومت بسیار مطلوبی برخوردار است. درواقع این مقاومت در برابر سایش و خوردگی، باعث شده که فولاد اس پی کا به شکل ورق، میلگرد و… در صنایع مختلف قابل استفاده باشد.

سختکاری و حرارت‌دهی آن در دمای بیش از 930 درجه سانتی‌گراد انجام می‌شود؛ به همین دلیل در برابر تغییرشکل در دماهای بالاتر نیز، بسیار مقاوم و ثابت است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این محصول، مقرون به صرفه بودن برای استفاده در دماهای پایین است زیرا نسبت به محصولات مشابه قیمت کمتر و کارایی بیشتری دارد.

اگرچه که این فولاد دربرابر حرارت مقاومت بالایی دارد، اما به خاطر داشته باشید که در برابر تغییر دمای سریع کمی حساس و شکننده است.

انواع فولاد SPK یا K100 و کاربرد هرکدام

شرکت بوهلر که سازنده فولاد ابزارهای SPK است، این محصول را بر اساس شماره استاندارد و ترکیبات شیمیایی به سه دسته تقسیم می‌کند.

فولاد ابزار SPK R یا K107 بر اساس شماره استاندارد 1.2436 تولید می‌شود و هر دو خاصیت سختی و مقاومت بالا در برابر ساینده‌ها به صورت یکجا دارد. فولاد K107 در صنایع سوراخ‌کاری، قالب‌های لوله‌سازی، خان‌کشی، ابزارهای چوب‌بری، ابزارآلات داروسازی، تیغه‌های برش و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فولاد ابزار SPK NL یا K110 بر اساس شماره استاندارد 1.2379 تولید شده و از خاصیت مقاومت در برابر سایش برخوردار است. این فولاد بیشتر در صنایع نجاری، مهرزنی، فرم‌دهی و… کاربرد دارد. فولاد K110 در دمای 850 تا 1050 درجه تولید و در محیط حمام گرم خشک می‌شود.

فولاد ابزار آموتیت آخرین گروه از دسته‌بندی فولاد ابزارهای اس پی کا است، که براساس استاندارد 1.2510 تولید می‌شود. این فولاد علاوه بر سختی بسیار بالا، برندگی فوق‌العاده قوی دارد.

 عملیات حرارتی فولاد SPK چیست؟

عملیات حرارتی فلزات، به مجموعه فرآیندهایی گفته می‌شود که با تغییر در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آنها، موجب تفاوت در کاربرد هرکدام می‌شود.

این عملیات شامل روش‌های گوناگونی هستند که براساس ترکیبات فلز موردنظر، انتخاب می‌شوند. بهترین روش برای حرارت‌دهی فولاد ابزار SPK، عملیات حمام نمک بوده و به ترتیب دارای مراحل زیر است.

آنیل یا بازپخت فولاد ابزار SPK

در این مرحله محصول موردنظر، بسته به کاربرد نهایی آن در دمای حدود 850 تا 900 درجه سلسیوس گرم می‌شود. بعد از آن در محیط مناسب قرار می‌گیرد تا به تدریج و آهسته سرد شود.

سخت کاری فولاد ابزار SPK

فولاد پس از طی کردن عملیات آنیل، وارد مرحله سخت کاری می‌شود. این قسمت باید با حساسیت بسیار بالا در دو مرحله آستنیته و کوئنچ انجام شود زیرا تغییر دمای ناگهانی، به مقاومت فولاد آسیب جدی وارد می‌کند.

در واقع ابتدا فولاد در دمای 960 تا 970 درجه گرم می‌شود (مرحله آستنیته) سپس در کوره با دمای 980 تا 990 درجه قرار می‌گیرد (مرحله کوئنچ).

ساچمه زنی فولاد ابزار SPK

در این مرحله به کمک ساچمه فلزی، بر روی سطح فولاد ضربه‌های مکرر وارد می‌شود. در نتیجه استحکام کششی فولاد و مقاومت خستگی آن افزایش پیدا می‌کند.

در پاسخ به این سوال که فولاد SPK چیست می‌توان گفت این محصول یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تولیدات کارخانه آلمانی بوهلر است، فولاد ابزار SPK یا K100 یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تولیدات کارخانه آلمانی بوهلر است، که بر اساس استاندارد تولید و خواص مکانیکی دارای انواع گوناگونی است. فولاد SPK R و SPK NL دو مورد از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های این محصول هستند. این فولاد پرکربن_پرکروم در صنایعی مانند ریخته‌گری، چوب‌کاری، داروسازی، آجرسازی و… به عنوان ماده اولیه تجهیزات و ابزارآلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. میلگرد SPK نیز از ورق‌های این فولاد مقاوم تولید می‌شود که مقاومت و استحکام بالایی دارد.

مهم‌ترین ویژگی فولاد ابزار SPK یا K100 چیست؟

مقاوم در برابر سایش و تغییرشکل، مقرون به صرفه و قابل استفاده در بسیاری از صنایع.

ترکیبات فولاد SPK چیست؟

این ترکیبات کروم، کربن، فسفر، منگنز، سیلیسیم، گوگرد و تنگستن هستند.

مهم‌ترین قابلیت فولاد SPK چیست؟

این محصولات قابلیت سخت‌شدن و بازپخت دارند.