ضوابط طراحی باکس راه پله
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
پله یکی از اجزای کاربردی بسیاری از سازه‌ها است که نقش مهمی نیز در زیباسازی فضا دارد. با توجه به اهمیت موضوع راه پله چه در زمینه ساخت، ایمنی، کاربرد و چه در زمینه طراحی باکس راه پله، بر آن شدیم تا مقاله‌ای خدمت شما خوانندگان گرامی ارائه دهیم؛ پس تا پایان متن با ما همراه باشید.
فایل صوتی
فایل ویدئویی
باکس راه پله چیست؟
باکس راه پله به فضایی از ساختمان گفته میشود که در آن با استفاده از پله مسافتی در جهت عمودی طی میشود. ضوابط طراحی باکس مذکور، خاص این فضا است و با توجه به اهمیت آن در طراحی کل پلان ساختمان و همچنین نقشی که به عنوان مسیر دسترسی به واحدها دارد، طراحی و تدوین شده‌است.
تا حدی با نقش بسیار مهم باکس راه پله آشنا شدید، یکی از نکته‌های مهم دیگری که در مورد این فضا وجود دارد، طراحی راه پله و زیبایی بصری آن است؛ چون این فضا جز اولین مکان‌هایی است که پس از ورود به ساختمان دیده میشود، باید طراحی بصری زیبایی داشته باشد. از جمله مصالحی که در طراحی راه پله مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به سنگ، چوب، فلز و بتن اشاره کرد.
موضوع مهم دیگر در مورد طراحی راه پله، بحث ایمنی است؛ چراکه این فضا باید طوری طراحی شود که سلامت استفاده‌کنندگان را تضمین کند؛ از جمله افرادی که در طراحی باکس راه پله باید به آنها توجه زیادی شود افراد سالمند و کودکان هستند، چراکه آسیب‌پذیری این افراد نسبت به سایرین بیشتر است. برای رسیدن به بهترین و ایمن‌ترین طراحی باید حتما به ضوابط طراحی باکس راه پله توجه کرد.در ادامه اجزای راه پله شرح داده می‌شوند.
اجزای راه پله
فضای باکس راه پله از نظر تعداد اجزا به شش بخش به شرح زیر تقسیم‌بندی میشود.
- اجزای اصلی: پله، سطح شیبدار و پاگرد
- اجزای فرعی: خیز پله، آبچکان، نرده
هر کدام از این اجزا تعریفی مختص به خود دارند که در ادامه توضیح داده می‌شوند.
اجزای اصلی راه پله
- پله: وسیله‌ای از جنس و ساخته‌شده از مصالح ساختمانی که دو سطح با دو ارتفاع مختلف را به هم وصل می‌کند.
- سطح شیبدار: تکیه‌گاه یا شاسی پله را سطح شیبدار می‌گویند و پله روی این جزء بنا میشود.
- پاگرد: بین دوسطح مختلف پله به فضایی نیاز است تا بتوان به وسیله آن تغییر جهت داد یا استراحت کرد؛ به این فضا پاگرد گفته میشود.
اجزای فرعی راه پله
- خیز پله: به شیبی که پله دارد، خیز گفته میشود.
- آبچکان: به منظور خروج آب، سطح شیبداری طراحی می‌کنند که به آن آبچکان گفته میشود.
- نرده: حفاظی که دور تا دور باکس نصب میشود تا از سقوط افراد جلوگیری کند؛ نرده نیز قوانین و ضوابط خاص خود را دارد که باید به آن عمل شود.
انواع راه پله
پله را بر اساس شکل ظاهری و مصالح مصرفی به دو دسته تقسیم‌بندی می‌کنند. از نظر شکل ظاهری پله خود دارای دسته‌بندی جدیدی است که در ادامه به آن اشاره میشود.
- پله مستقیم
- پله مدور (مارپیچی)
پله مستقیم
پله مستقیم به پله‌ای گفته میشود که پیچش ندارد و به‌صورت مستقیم دو سطح در دو ارتفاع مختلف را به هم مرتبط می‌کند. این مدل پله بیشتر برای فضاهایی مناسب است که مشکل کمبود فضا ندارند. شکل ظاهری این نوع پله مستطیل است و معمولا کف پله‌ها 30 سانتی‌متری طراحی می‌شوند. به دلیل شکل ظاهری مستطیلی این پله، شکل تمام کف پله‌ها هم مستطیل است. پله‌های مستقیم خود شامل پله مستقیم یک‌طرفه، پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو، پله دوطرفه با پاگرد وسط و سه بازو هستند. در ادامه هر کدام از انواع پله مستقیم به‌صورت جداگانه و بر اساس ضوابط طراحی باکس راه پله، شرح داده می‌شوند.
- پله مستقیم یک طرفه
به دلیل طول زیاد، این نوع پله در مکانی استفاده میشود که کمبود فضا وجود ندارد و در فاصله هر 8 پله (طبق ضوابط تدوین‌شده) یک پاگرد برای رفع خستگی استفاده‌کنندگان قرار می‌دهند.
- پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو
متداول‌ترین شکل راه پله، این نوع است که در اکثر ساختمان‌ها ساخته میشود. در این نوع، دو بازو در کنار هم قرار می‌گیرند و جهت پله‌ها به وسیله پاگرد تغییر می‌کند. در این نوع طراحی پله، فضای کمتری به وسیله باکس پله اشغال میشود.
- پله دو طرفه با پاگرد و سه بازو
کاربرد این نوع پله بیشتر در مکان‌هایی با رفت‌و‌آمد زیاد مانند ادارات، دانشگاه و … است و طراحی راه پله به این صورت است که دو بازوی پله با عرض کمتر در دو طرف قرار می‌گیرند و یک بازوی پله به اندازه جمع دو بازوی دیگر در وسط ساخته میشود.
- پله سه طرفه با دو پاگرد و سه بازو
در حالتی که برای طراحی راه پله فضای بسیار کمی موجود و اختلاف ارتفاع طبقات زیاد است، از این نوع پله استفاده میشود. با طراحی راه پله به شکل سه طرفه فضایی خالی در وسط ایجاد خواهد شد که در ساختمان‌های کوچک‌تر از این فضا می‌توان به عنوان باکس گل و در ساختمان‌های بزرگتر و با ارتفاع زیاد به عنوان فضای آسانسور استفاده میشود.
- پله چهار طرفه:
از نظر ضوابط طراحی باکس راه پله، این نوع شبیه به پله سه‌طرفه است با این تفاوت که از نظر زیبایی، ظاهر بهتری دارد و استفاده از آن ساده‌تر است.
پله مارپیچ
بعد از توضیح در مورد پله مستقیم و انواع آن، نوع دیگری راه پله یعنی مارپیچ و انواع آن شرح داده می‌شوند. دو عامل مهم در طراحی پله مارپیچ، زاویه پیچ و فضا است.
- پله با پیچ کامل
پله با پیچ کامل در مکان‌هایی با فضای کم مناسب است؛ در این نوع یک ستون در مرکز قرار می‌گیرد و کف پله‌ها به دور آن می‌چرخند.
- پله با پیچ قائم
پیچ این نوع پله قائم است و برای فضاهای کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع گاهی پاگرد هم برای پله طراحی میشود.
- پله با پیچ تزئینی
این نوع پله کاربرد زیبایی بصری دارد و فضای زیادی اشغال می‌کند. از این نوع پله به‌خصوص در خانه و ویلاهای لوکس استفاده می‌کنند.
اصول طراحی و ساخت راه پله
ضوابط طراحی باکس راه پله به اصول خاصی گفته میشود که می‌توان یکی از مهم‌ترین موضوعات قابل بحث آن را اندازه اجزای مختلف پله دانست؛ البته عواملی مانند ایمنی و قوانین آتش‌نشانی نیز در این مورد بسیار موثر و مهم هستند. در بخش‌های قبل با باکس راه پله و کاربردهای آن آشنا شدید، در این قسمت به‌طور مختصر اصول طراحی شرح داده می‌شوند.
اندازه استاندارد راه پله
در این بخش در مورد اندازه استاندارد راه پله از نظر تعداد، کف پله، شیب، ارتفاع، طول کف پله، گونه و عرض پله صحبت میشود.
تعداد پله: تعداد پله‌ها کاملا به اختلاف ارتفاع دو سطح بستگی دارد و برای محاسبه تعداد آن، اختلاف ارتفاع بر ارتفاع استاندارد یک پله تقسیم میشود.
کف پله: قسمتی از پله که پا روی آن قرار می‌گیرد، کف پله نام دارد. برای شمردن کف پله باید تعداد کل پله را منهای عدد یک کنیم. کف پله از نظر اندازه عرض از 22 تا 40 سانتی‌متر ساخته میشود.
ارتفاع پله: فاصله عمودی بین دو کفپله را ارتفاع پله می‌گویند. عواملی مانند کاربرد و نوع ساختمان بر ارتفاع پله اثرگذار هستند و معمولا بین 12 تا 20 سانتی‌متر در نظر گرفته میشود.
شیب پله: می‌توان گفت هرچه ارتفاع پله کمتر باشد و کف پله عرض بیشتری داشته باشد، شیب پله کمتر است و هرچه ارتفاع پله بیشتر و عرض کف پله کمتر باشد، شیب نیز بیشتر است.
طول کف پله: اگر تمامی کف پله‌ها را با هم جمع کنیم، طول پله به‌دست خواهد آمد.
گونه پله: به سطوحی که کنار پله است، گونه پله گفته میشود.
عرض پله: عرض پله به فاصله بین دو گونه پله گفته میشود و معمولا 110 سانتی‌متر است، البته اندازه دقیق آن به مواردی همچون کاربری ساختمان بستگی دارد.
اصول نصب پله
مطابق ضوابط طراحی باکس راه پله، نصب پله نیز اصول خاصی دارد. این مرحله شامل مواردی از جمله پی سازی، نصب صفحه ستونی (برای تیرآهن پله) و برشکاری و جوشکاری میشود.
در این مقاله با طراحی باکس راه پله، اجزای آن، انواع راه پله، استاندارد ساخت و اصول طراحی و نصب آن آشنا شدید؛ امیدواریم مطالب ارائه شده مفید بوده باشد. لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
اجزای اصلی راه پله چه نام دارند؟
پله، پاگرد و سطح شیبدار
پله دو طرفه با پاگرد وسط و دو بازو چگونه ساخته میشود؟
در این مدل پله دو بازو در کنار هم قرار داده می‌شوند و جهت پله‌ها به وسیله پاگرد قابل تغییر است.
در مکان‌هایی با فضای کم چه نوع پله‌ای مناسب‌تر است؟
پله مارپیچ