اسپیسر و انواع آن
دسترسی سریع به محتوای این مطلب
یکی از چالش‌هایی که در حین ساخت و ساز در پروژه‌های ساختمانی با آن مواجه هستیم، محافظت بتن در برابر فرسایش و خوردگی است. اسپیسر یا همان فاصله گذار در انواع مختلف به عنوان ایجاد کننده فاصله بین بتن و میلگرد قرار می‌گیرد. در حالت کلی این محصول وظیفه پوشانندگی بتن و محافظت از میلگرد در برابر خوردگی را بر عهده دارد.
در این مقاله از اصفهان آهن می‌توانید با آگاهی در مورد اسپیسر و انواع آن، یک انتخاب مناسب در هنگام خرید داشته باشید.
نقش اسپیسر در انواع سازه
اسپیسر به منظور ایجاد فاصله دقیق بین میلگرد و بتن در سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شوند. عوامل زیادی بر کاهش عمر بتن در پروژه‌های ساختمانی کوچک و بزرگ دخیل هستند. استفاده از محصولی که بتواند بتن را در مقابل خوردگی و سایش محافظت کند در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، آب و فاضلاب و … به منظور عمر، دوام و بهره‌وری اقتصادی پروژه نقش اساسی دارد.
در گذشته، سنگ به عنوان یک پوشش برای بتن کاربرد داشته است. اما دقت پایین، عدم پایداری و نفوذپذیری نخاله‌ها در بتن موجب خوردگی سازه بوده است تا اینکه اسپیسر به عنوان پوشش دهنده بتن و فاصله گذار دقیق بین میلگرد و بتن تولید و به بازار عرضه شد.
اسپیسر ها در اندازه، اشکال و میزان مقاومت‌های مختلف تولید شده است که با توجه به نظر پیمانکار پروژه و نوع سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول موجب می‌شود تا با قرارگیری میلگرد در جای درست خود، مقاومت بتن نیز افزایش یابد.
در ادامه با انواع اسپیسر و کاربردهای آن‌ها آشنا می‌شویم که برای استفاده از آن داشتن این دست اطلاعات ضروری و مورد نیاز است.
انواع اسپیسر
اسپیسر ها از نظر جنس مواد تشکیل دهنده و محیط کاربری در انواع مختلف تولید می‌شود.
انواع اسپیسر از لحاظ جنس
اسپیسر بسته به جنس مواد، در سه دسته زیر تقسیم بندی می‌شود:
- اسپیسر بتنی
- اسپیسر پلاستیکی
- اسپیسر فلزی
اسپیسر بتنی
مواد اولیه تشکیل دهنده اسپیسر بتنی، مخلوطی از سیمان و آب است که با توجه به نوع بتن مورد استفاده در فونداسیون تعیین می‌شود. ضریب حرارتی این نوع اسپیسر با عیار بتن به کار برده شده یکسان است. این محصول باید به صورت خالص و عاری از هر گونه مواد خورنده فولاد و بتن مثل سولفات‌ها تولید شود.
چسبندگی بالا با بتن فونداسیون و افزایش مقاومت بتن در مقابل آب از جمله ویژگی‌های اسپیسر بتنی است. برای نصب و اتصال آن از گیره‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. باید به این نکته دقت داشت که میزان بتن پوشش دهنده سطح میلگردها باید با شرایط و عوامل محیطی و قطعه مشخص شده در سازه متناسب باشد.
کاربرد اسپیسر بتنی
از این نوع اسپیسر در ساخت و ساز سدها، تونل، سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شود. پوشش دادن میلگردها در سازه‌های مسلح شده مانند دیوارها، دال‌ها و پی‌ها و هم چنین حجم‌های بتنی مسلح شده از دیگر کاربرد این محصول است.
اسپیسر پلاستیکی
اسپیسر تهیه شده از مواد پلاستیکی دارای قابلیت‌های ویژه‌ای است که موجب شده تا از نظر هزینه‌ای مقرون به صرفه‌تر از دو نوع دیگر بتنی و فلزی باشد. این محصول به دلیل عدم ترکیب شدن با بتن به عنوان یک وسیله مکانیکی در سازه عمل می‌کند.
در حالت کلی ضریب حرارتی و انبساطی اسپیسر پلاستیکی از نوع بتنی پایین‌تر است به همین دلیل از مقدار چسبندگی کمتری برخوردار است. از آن به عنوان یک جسم خارجی به منظور جلوگیری از حرکت میلگردها استفاده می‌شود.
اسپیسر پلاستیکی مقاومت کافی در برابر نیروهای جانبی وارد شده بر بتن را ندارد. علاوه بر این در محیط‌های با دمای بالا به دلیل ذوب شدن پلاستیک کاربرد نخواهند داشت. یکی دیگر از مشکلات عمده در استفاده از اسپیسرهای پلاستیکی ایجاد فاصله و شکاف بین بتن و پلاستیک است.
کاربرد اسپیسر پلاستیکی
بیشترین کاربرد اسپیسر پلاستیکی، استفاده در صنعت ساختمان سازی هنگام بتن ریزی است. در این موقعیت بتن‌ها دارای کمترین مقاومت هستند. ثابت نگه داشتن میلگردها در بتن مسلح شده از مهم‌ترین کاربرد این محصول است. اسپیسر پلاستیکی در انواع مختلف بر اساس اندازه و شکل تولید و عرضه می‌شود. این محصول به دلیل تنوع بالا و قیمت پایین نسبت به سایر اسپیسرها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قابلیت‌های اسپیسر پلاستیکی
- وزن سبک
- سهولت جابه‌جایی و حمل و نقل
- عدم نیاز به نیروی انسانی در هنگام نصب
- تسریع در روند اجرایی پروژه
- صرفه جویی در هزینه‌ها
- پوشش دهی سطح آرماتور به صورت یکنواخت و یک دست
اسپیسر فلزی
جنس اسپیسرهای فلزی معمولا از فلز یا مفتول خم شده است. شکل ظاهری و طراحی این محصول باید به گونه‌ای باشد که بتوان آرماتورها یا میلگردها را بدون جابجایی بر روی آن قرار داد. این محصول از سختی زیادی برخوردار است و به دلیل هم جنس بودن با میلگردها می‌تواند ارتباط موثق‌تری با میلگرد و بتن داشته باشد.
کاربرد اسپیسر فلزی
یکی از کاربردهای اسپیسر فلزی، استفاده به شکل میلگرد یا مفتول خم شده است.
انواع اسپیسر از لحاظ کاربرد
اسپیسرها بر اساس محیط کاربری و نوع کاربرد در دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- اسپیسر کفی یا افقی
- اسپیسر دیواری یا عمودی
اسپیسر کفی یا افقی
این اسپیسر برای بتن و میلگرد در انواع و شکل‌های مختلف بسیار رایج هستند.
اسپیسر هاردفیکس: از این نوع در کف سازه مانند فونداسیون‌های گسترده، نواری، شنتاژها و میلگردهای با حداقل قطر 14 میلی‌متر استفاده می‌شود. میلگردهایی که دارای شبکه‌های پر تراکم و با وزن بالا هستند.
اسپیسر ماکس فیکس: این محصول در دسته اسپیسرهای نیمه سنگین قرار می‌گیرد که برای پوشش دهی بتنی سازه‌های متوسط و نیمه سنگین مانند تیر و دال، شنتاژها و کف های با وزن متوسط کاربرد دارد. پوشش دهی آن در اندازه بین 30 تا 70 میلی‌متر است. کاربرد دیگر در میلگردهای با قطر 8 تا 22 میلی‌متر است.
اسپیسر یوفیکس: این نوع اسپیسر به دلیل نداشتن هیچ‌گونه شاخکی نمی‌تواند با میلگردها چفت شود در نتیجه برای میلگردهایی که جابه‌جایی دارند، مناسب نیست. سازه‌های با وزن متوسط مانند تیرها، کف های نیمه سنگین با میزان باربری 200 کیلوگرم، میلگردهای با وزن کم و بدون داشتن انحنا در سقف و دال کامپوزیتی از اسپیسر یوفیکس استفاده می‌کنند.
اسپیسر ساید فیکس: این نوع مناسب میلگردهای با اندازه قطری 12 تا 25 میلی‌متر است. سازه‌های با وزن متوسط مانند تیرها، کف های نیمه سنگین با توان باربری نقطه‌ای 200 کیلوگرم از اسپیسر ساید فیکس استفاده می‌شود.
اسپیسر دابل فیکس: در سقف‌های دال بتنی و کف های بتنی با ضخامت بالا غالبا اسپیسر دابل فیکس بیشترین کاربرد را دارد. علاوه بر این برای مسلح سازی بتن‌ها از دو ردیف میلگرد استفاده می‌شود.
اسپیسر فلت بار: بیشترین کاربرد اسپیسر فلت بار در محل تقاطع میلگردها است. میلگردهایی با قطر 8 الی 16 میلی‌متر، سطوح نرم مانند بلوک‌های پلی استایرن از این نوع اسپیسر استفاده می‌کنند.
اسپیسر فلت فیکس: این نوع اسپیسر کفی در سطوح افقی با شبکه‌های میلگردی در اندازه 6 تا 14 میلی‌متر و سطوح سبک و نرم بیشترین کاربرد را دارد. در سطوح بسیار سبک به دلیل ایجاد ضعف مقطعی در سازه توصیه نمی‌شود که از اسپیسر فلت فیکس استفاده شود.
اسپیسرهای دیواری یا عمودی
این نوع اسپیسر نیز در دسته‌های مختلف زیر تقسیم بندی می‌شود:
اسپیسر ویل فیکس: این نوع از اسپیسر دیواری در بتن‌های پیش ساخته با ایجاد پوشش بتنی 15 الی 100 میلی‌متری کاربرد دارد. علاوه بر این در سطوح عمودی مثل دیوارها، ستون‌ها، مقاطع دایره‌ای شکل و … نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اسپیسر کیج فیکس: این نوع اسپیسر برای پوشش دهی بتنی کارهای عمودی سنگین به کار گرفته می‌شود. در صنایعی مانند صنعت دریایی به منظور پوشش بتنی شبکه‌های میلگرد پایه پل‌ها، سازه‌های دریایی، قالب‌های لغزنده، قالب‌های بالا رونده و … استفاده می‌شود. ایجاد نمودن فاصله مناسب برای پوشش بتنی میلگردها نسبت به خاک از طریق نصب این اسپیسرها بر روی میلگردهای اسپیرال یا خاموت ها از جمله وظایف این نوع است.
اسپیسر ویل سان یا خورشیدی: کاربرد این نوع اسپیسر در سطوح عمودی با وزن متوسط است. در بخش بیرونی این محصول، دندانه وجود ندارد و محیط خارجی آن با مقدار مقاومت مناسب و کمان‌های منظم پوشش داده شده است. در حالت کلی در ستون‌های عمودی مثل دیوارها، ستون‌ها و هم چنین بتن‌های پیش ساخته به صورت وسیع به کار برده می‌شود.
بیشتر بدانید: کاربرد لوله داربستی، اسپیسر و خم کن میلگرد
جمع بندی
در صنعت ساخت و ساز به منظور ایجاد فاصله دقیق بین بتن یا قالب با میلگرد از انواع اسپیسر استفاده می‌شود. این محصول با توجه به ماده اولیه تشکیل دهنده آن و نوع کاربرد در اندازه، اشکال و انواع مختلف تولید می‌شود. هر یک از انواع آن دارای مقدار مقاومتی متفاوت است. انتخاب و خرید نوع اسپیسر طبق نظر پیمانکار پروژه و مقدار بار متحمل بر سازه انجام می‌شود.